باشندگان ولایت نیمروز میگویند که تبادلهی پول ایرانی و تحولات ارزی پسین، سبب به میان آمدن زیانهای اقتصادی بر مردم شدهاست.
نیمروز یگانه ولایت کشور است که با ایران و پاکستان مرز مشترک دارد. مرز ابریشم مهمترین بندر بازرگانی در نیمروز است که کالاهای تجارتی از آن طریق وارد کشور میشود.
به همین دلیل نرخ اسعار نقش زیادی در زندگی مردم این ولایت دارد؛ زیرا ۴۵ سال است که باشندگان نیمروز در معاملات بازرگانی روزمره از تومان ایرانی بهحیث پول اصلی و از بانکنوت افغانی بهمثابهی پول فرعی استفاده میکنند .
تومان بیشترین کاربرد را در این ولایت دارد و تحولات ارزی گوناگون در کشور سبب شده است که باشندگان نیمروز در هر شغلی که هستند، از این ناحیه آسیب ببینند.
عبدالغفور محمدی، در شهر زرنج دکان دارد. او به آمو میگوید که عمده فروشان در نیمروز بیشتر اجناس را با پول افغانی به دکانداران میفروشند؛ اما مردم بیشتر از تومان برای خریداری استفاده میکنند. به همین دلیل دکانداران ناگزیر هستند که تومان خود را بهخاطر خریداری اجناس از عمده فروشان، به افغانی تبدیل کنند.
محمدی در این باره گفت: «در تمام روز هرچه معامله کنیم، به پول تومان است. وقتی تومان را بهخاطر خرید از عمده فروش میبریم، مجبوریم آن را با قیمت پایین به افغانی تبدیل کنیم؛ بنابر این همان فایدهای را که در طول روز به دست میاوریم، در این تحول روزمره گم میشود یا نصف میشود و ما از این ناحیه ضرر میکنیم.»
او از طالبان میخواهد تا تومان را از بازار نیمروز جمع کنند و به همه مردم، به ویژه بر بازرگانان و کسبه کاران فشار وارد کنند تا از پول افغانی که معرّف هویت ملی ما نیز است، استفاده کنند. فرسوده بودن بانکنوتهای افغانی یکی از دلایل دیگر استفادهی مردم از تومان است.
محمد امین بلوچ، یکی از باشندگان شهر زرنج میگوید که در ولایت نیمروز به نسبت سرحد مشترک و نزدیک با ایران، مردم سالها است که از پول ایرانی نسبت به پول افغانی بیشتر در معاملات کوچک و بزرگ استفاده میکنند که بیشتر سبب نقصانِ مردم شدهاست.
او تأکید کرد که تحولات ارزی ( تومان و افغانی) همواره بر مردم نقصان وارد کرده است؛ اما اخیرن بی ارزش شدن تومان ایرانی در بازار جهانی بیشترین ضرر را نسبت به مردم و دولت ایران، بر مردم ولایت نیمروز وارد کردهاست.
بلوچ افزود: «طالبان مدتی استفاده از تومان را به صورت جدی ممنوع کردند و برخی از دکان داران را به زندان انداختند؛ اما موضوعات سیاسی پشت پرده آنان را از ادامهی این اقدام منع کرد و دیگر دنبال این موضوع نگشتند.»
میرویس، یکی از صرافان شهر زرنج که از اثر به وجود آمدن تحولات ارزی پسین بسیار نقص کردهاست، میگوید که در این اواخر ارزش دالر و افغانی در برابر تومان تحول چشمگیر داشتهاست که بیشترین زیان را صرافان نیمروز متحمل شدهاند.
او تأکید کرد: «نرخ دالر هر لحظه در حال تغییر است، صرافان و تاجران کلانترین سرمایهی شان دالر و افغانی است که تاوان نمیکنند؛ اما صرافان که سرمایهی شان تومان است، بیشترین خساره را متقبل میشوند.»
پرویز کارشناس مسایل اقتصادی در نیمروز میگوید که سالها است که مردم در نیمروز، بهخاطر استفاده از تومان ضرر کردهاند؛ اما در دورهی جمهوریت و ادارهی طالبان در بارهی منع استفاده از تومان هیچ اقدام نکردهاند.
او ادامه داد که در این مورد ادارهی طالبان ملامت است، این یک موضوع سیاسی بوده و سال ها است که نفع اقتصادی آن را ایران میبرد و به همین دلیل ایران پول تومان را به صورت قاچاق به این طرف مرز[ نیمروز] میفرستد و در عوض آن پول دالر به ایران قاچاق میشود .
به گفتهی او، قاچاقچیانِ تومان از این کار نفع خوبی میبرند.
او تاکید کرد که ایرانی ها بهخاطر قاچاق هر میلیون تومان ۱۰۰ هزارتومان برای انتقال دهنده مفاد میدهند که روزانه در هر مرحله ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیون وارد کشور میشود و ارزش پول افغانی را کاهش میدهد؛ زیرا بانکنوتهای افغانی اکثرن فرسوده اند؛ ولی برعکس بانکنوتهای ایرانی با چاپ جدید و نو وارد بازار نیمروز میشود و مردم بیشتر علاقمند استفاده از پول نو استند.
آقای پرویز میافزاید که روزانه دهها تن این کار را انجام میدهند؛ ولی افزون بر این، بازگشت کنندگان به افغانستان نیز با پول تومان وارد نیمروز میشوند.
در این اواخر نرخ افغانی در مقابل تومان بهگونهی بی پیشینه افزایش یافتهاست و یک هزار افغانی تا صبح امروز یکشنبه در بازار زرنج به ۶۰۰ هزار تومان تبادله میشود .