سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد )یونسکو (در ۲۱ فبروری روز جهانی بزرگداشت از زبان مادری، از جهان خواستهاست تا سیاست آموزش چند زبانه را دنبال کنند.
یونسکو بزرگداشتِ شیوههای زیاد بیان در جهان، پایبندی به حفظ تنوع زبانی بهحیث میراث مشترک و پیکار برای آموزش با کیفیت به زبان مادری را برای همه، هدف اصلی نامگذاری این روز دانستهاست.
در آگهینامهی این سازمان آمدهاست که آموزش چند زبانه، ابتدا با زبانی که دانشآموزان بیشتر به آن تسلط دارند، آغاز شده و سپس به تدریج زبانهای دیگر را شامل میشود.
بربنیاد این بیانیه، رویکرد آموزش چند زبانه به زبانآموزانی که زبان مادری آنها با زبان آموزشی متفاوت است، این امکان را میدهد تا فاصله میان مکتب و خانه را از میان برداشته و روند یادگیری را در دانشآموزان بالا ببرد.
یونسکو تأکید کرد: «پایگاه دادهی جهانی نابرابری یونسکو در مورد آموزش نشان میدهد که در جهان کودکانی که به زبان خانهی شان آموزش داده میشوند ۳۰ درصد بیشتر از کودکانی است که با زبانی متفاوت از زبان خانه درس میخوانند.»
این سازمان که برنامهی «دههی زبانهای بومی از ۲۰۲۲ تا ۲۰۳۲» را برای جلب توجه جهان بهخاطر زنده نگهداشتن زبانهای بومی رهبری میکند، گفتهاست که زبانهای زیادی در خطر نابودی قرار دارند.
در آگهینامهی این سازمان آمدهاست: «بیش از ۶۷۰۰ زبان در سراسر جهان وجود دارد که به دلیل کمبود گویشوران، در خطر نابودی قرار دارند.»
«روز جهانی زبان مادری» زمانی در ۱۹۵۲ نامگذاری شد که دانشجویان دانشگاههای مختلف شهر داکا پایتخت امروزی بنگلادیش که در آنزمان پاکستان شرقی نامیده میشد، از جمله دانشجویان دانشگاه داکا برای ملی کردن زبان بنگالی بهمثابهی دومین زبان پاکستان در کنار زبان اردو، دست به راهپیمایی مسالمت آمیز زدند.
به دنبال این حرکت دانشجویان، پولیس به آنان تیراندازی کرد و شماری از آنها را کُشت. پس از دستیابی بنگلادیش به استقلال از پاکستان و به درخواست آن کشور، برای نخستینبار سازمان یونسکو در ۱۷ نوامبر سال ۱۹۹۹ روز ۲۱ فبروری (برابر با دوم و گاهی سوم حوت) را روز جهانی زبان مادری نامید و این روز از سال ۲۰۰۰ در بیشتر کشورها بزرگداشت میشود.
افغانستان و زبانهای آن
افغانستان کشوری با تنوع زبانی است که مردم آن به دهها زبان صحبت میکنند و بیش از ۳۰ زبان مادری در افغانستان وجود دارد. سازمان «سیا» سال ۲۰۱۷ در پیمایشی از شهروندان افغانستان دو زبان اول آنان را مورد پرسش قرار داده که زبان پارسی بهحیث زبان میانجی، مورد استفادهی ۷۷ درصد و زبان پشتو مورد استفادهی ۴۸ درصد شهروندان افغانستان بودهاست. آمار گویشگران از سوی این نهاد به زبانهای ازبیکی ۱۱ درصد، ترکمنی ۳ درصد، اردو ۳ درصد، نورستانی ۱ درصد، پشهای ۱ درصد، بلوچی ۱ درصد و عربی ۱ درصد گفته شدهاست .