با فرار رسیدن زمستان و افزایش سرمای هوا، بی‌جاشدگان داخلی که در ماه‌های پسین به علت جنگ، خشک‌سالی و ناداری از ولسوالی‌های وردوج، شهدا و کوهستان ولایت بدخشان به فيض‌آباد آمده‌اند، از وضعیت سخت زندگی خود سخن می‌گویند.
حمید تنها ۳ سال دارد. در این سرمای زمستان، مادرش او را با یک کمپل فرسوده همراه پیچانده است. این مادر با سه کودک خوردسالش زیر یک خیمه در ناحیه‌ی پنجم شهر فیض‌آباد زندگی می‌کند. سرمای منفی ۱۹ درجه‌ی هوای بدخشان حمید و دو خواهرش را سینه‌بغل دچار ساخته است.
نازیه، مادر آن‌ها، با اشاره به روزگار رقت‌باری که تجربه می‌کنند، می‌گوید: «توان درمان کودکانم را ندارم، کسی کمکم نمی‌کند. به کجا روم و مشکلم را به کی بگویم.»
او در ادامه گفت: «هوا سرد است و مشکلات زیاد. شب‌ها سخت می‌گذرد. باور می‌کنید که شب‌ها برای اين‌که از خنکی نمیریم، یک‌جا خواب می‌شویم؛ اما بازهم از سرمای هوا خواب‌مان نمی‌برَد. اطفالم مریض شده‌اند، خداوند به حال ما رحم کند.»
سردی زمستان و ناداری نه‌تنها در بدخشان، بلکه در دیگر ولایت‌دفتر نیز زندگی مردم فقیر را با دشواری‌های سخت روبرو ساخته است. دفتر هماهنگی کمک‌های بشردوستانه ملل متحد یا اوچا می گوید که ۹۵ فیصد از مردم افغانستان به غذای کافی دسترسی ندارند.
بربنیاد خبرهای منتشر شده در ولایت هرات ۲۰ فرد معتاد و شش فرد ملکی جان خود را از شدت سرما از دست داده‌اند. همچنین در ولایت‌های غور و نیمروز چند تن از از اثر سردی هوا جان باخته‌اند.
در کمک به نیازمندان حق به حق‌دار نمی‌رسد
نازیه، زن دیگری است که از اثر جنگ‌ها میان حکومت پیشین و طالبان، شوهرش را از دست دادهاست.
نازیه که از ولسوالی کوهستان بدخشان است، برای یافتن غذا به مرکز بدخشان آمده تا در این‌جا برای دریافت امداد به نهادهای کمک‌رسان مراجعه کند.
نازیه با شکایت از نهادهای کمک‌رسان می‌گوید: «حق به حق‌دار سپرده نمی‌شود؛ یک خیمه که می‌بینید از طرف دبلیو اف پی (سازمان غذایی جهان) دو ماه پیش به ما کمک شده و تا به حال کسی به دادمان نرسيده‌است».
زندگی برای در این سرمای سخت بدخشان، حتا برای کسانی که در خانه زندگی می کنند طاقت فرساست. تصور رنج که این خانواده‌ها و کودکان خوردسال‌شان در زیر خیمه‌ها، بدون بخاری و غذا ناممکن است.
محمد رفیع یکی دیگر از بی‌جاشدگان است که بی‌کاری او را وادار ساخته است تا از ولسوالی اشکاشم به مرکز بدخشان بی‌جا شود.
محمد رفیع تنها نان‌آور خانواده‌ی ۶ نفری‌اش است و در یک خانه‌ی کرایی در نزدیکی میدان هوایی ناحیه‌ی هفتم فيض‌آباد زندگی می‌کند.
او به خبرنگار آمو می‌گوید: «کار و غریبی نیست؛ هوا هم بسیار سرد شده‌است. توانایی خرید چوب را ندارم. می‌ترسم که کودکانم را از دست بدهم.»
در این روزها فیض‌آباد، مرکز بدخشان تصویر رنج‌آوری دارد. هر گوشه‌ی این شهر پُر از خانواده‌های بی‌جاشدگان و کودکان خورد سال است. براساس آمارهای ارائه شده، نزدیک به به یک هزار خانواده از ولسوالی‌های بدخشان به مرکز این ولایت مهاجر شده‌اند.
اما شهرهای دیگر نیز حالت مشابه دارند. محمد امین یکی دیگر از این بی‌جا شدگان است. او سرباز ارتش حکومت پیشین بود و یک پایش را از دست داده است. حالا برای دریافت کمک به نهادهای کمک رسان مراجعه کرده، از ولسوالی اشکمش ولایت تخار به شهر تالقان مهاجر شده‌است.
محمد امین در تماس تیلفونی با خبرنگار آمو گفت: «من یک معیوب استم و در گذشته دولت برایم حقوق می‌پرداخت. بعد از به قدرت رسیدن دوباره‌ی طالبان، آن هم بند شده‌است. سردی هوا بی‌سابقه است. توانایی کار را ندارم، از این می‌ترسم که از دست گرسنگی و خُنکی بمیریم.»
بی‌جا شدگان داخلی خواهان همکاری و حمایت نهادهای کمک رسان استند. آنان می‌گویند که طالبان تا هنوز برای‌شان همکاری نکرده‌است.
در همین حال، مسؤولان در اداره‌ی مهاجرین و عودت کنندگان طالبان در بدخشان می‌گویند: «این اداره در تلاش است تا بی‌جا شدگان را شناسایی کند و با شماری از بی‌جاشدگان همکاری نقدی و غذایی کرده و شماری را نیز به نهادهای کمک‌رسان معرفی کرده‌است.»
چندی پیش کمیساریای عالی پناهندگانِ ملل متحد آمار بی‌جاشدگان داخلی ناشی از درگیری در سراسر کشور را ۳.۴ میلیون نفر برآورد کرده بود.
