آگاهان امور اقتصادی می‌گویند که پس از روی‌کار آمدن طالبان، نظام بانکداری در افغانستان آسیب جدی دیده و تأثیرات مستقیمی بر اقتصاد کشور داشته‌است.
مشکلات بانکی در افغانستان، پیشتر از سقوط کابل آغاز شد. مردم در آگست ۲۰۲۱ در برابر بانک‌ها در شهرهای گوناگون کشور تجمع کردند تا سرمایه‌های خود را از بانک‌ها بیرون کنند؛ مشکلاتی که حالا پس از گذشت یک‌سال و نیم همچنان ادامه دارد و این روند بر زندگی مردم تأثیر زیادی برجا گذاشته‌است.
براساس آمارهای موجود، پیش از تحولات سیاسی در کشور، نزدیک به ۳,۸ میلیارد دالر سپرده‌های مردم در بانک‌های خصوصی بود که بعد از تحولات، به‌خاطر بی‌اعتمادی که نسبت به بانک‌ها پیدا شد، مردم برای خروج پول‌های شان به بانک‌ها هجوم بردند که این رقم به ۱,۸ میلیارد دالر کاهش یافت.
مردم نسبت به کارکرد بانک‌ها بی‌باور شده‌اند
سیّر قریشی، آگاه مسایل اقتصادی می‌گوید که درحال حاضر، نظام بانکی افغانستان در حالت بدی قرار دارد و مردم نیز نسبت به بانک‌های افغانستان بی‌باور شده و سپرده‌های شان را از بانک‌ها بیرون کشیده‌اند.
او در ادامه گفت: «بعد از تغییرات سیاسی در افغانستان، مردم سپرده‌های شان را از بانک‌ها بیرون کردند. در حال حاضر کسی جرأت نمی‌کند پول خود را نزد بانک‌ها به امانت بگذارد.»
به باور این کارشناس اقتصادی، سیستم وام‌دهی یکی از مسایل مهم نظام بانکداری محسوب می‌شود که بانک‌ها از این ره‌گذر عواید خوبی به‌دست می‌آورند. در حال حاضر، این سیستم در بانک‌های افغانستان به‌طور کُلی متوقف است که صدمه‌ی بزرگی برنظام بانکداری وارد کرده‌است و ۹۵درصد عواید بانک‌ها کاهش یافته‌است.
قریشی با اشاره به این‌که نظام بانکداری در یک کشور از چه اهمیتی برخوردار است، می‌افزاید: «نظام بانکی، ستون فقرات یک کشور را تشکیل می‌دهد و می‌تواند در ثبات پولی، بانک مرکزی را کمک کند و در ایجاد تجارت‌های کوچک و متوسط، زمینه‌ی پیش‌رفت اقتصادی و اشتغال‌زایی را فراهم نموده و نقش ارزنده‌ای را ایفا کند. وقتی سرمایه‌گذاران بیرونی می‌خواهند سرمایه‌گذاری کنند، در قدم نخست نظام مالی آن کشور را ارزیابی می‌کنند که ربط مستقیم بر نظام بانکداری دارد.
سرمایه‌گذاران به بانک‌ها دل‌خوش نمی‌کنند
لعل زازی، کارشناس امور اقتصادی نیز بر این باور است که بنیاد اقتصاد کشور را بانک‌ها تشکیل می‌دهد و وقتی بانک‌ها دچار مشکل شوند، اقتصاد کشور را نیز متضرر می‌کند.
وی باورمند است که بانک‌ها در بخش سرمایه‌گذاری نقش مهمی دارند؛ اما متأسفانه وضعیت بانک‌های افغانستان بعد ازتحولات پسین، آسیب شدید دیده و اگر این وضعیت همچنان ادامه یابد، خبر خوبی نیست.
او در ادامه افزود: «بانک‌ها مانند شریان‌های اقتصادی کشورها هستند و درصورت مختل شدن نظام بانکی، در بخش صادرات و واردات مشکل جدی به‌وجود می‌آید؛ زیرا انتقال پول با مشکل برمی‌خورد.»
زازی می‌افزاید: «بعد از تحولات اخیر در افغانستان که نظام بانکی را متأثر ساخته‌است، اکنون سرمایه‌گذاران به بانک‌ها دل‌خوش نمی‌کنند که در افغانستان سرمایه‌گذاری نمایند؛ زیرا به نظام بانکی افغانستان بی باور هستند؛ درحالی که یک‌سال ونیم از حکومت (داره) طالبان می‌گذرد؛ اما هیچ تغییری در بهبود نظام بانکداری کشور دیده نمی‌شود. در حال حاضر ارتباط بانک‌های افغانستان با بانک‌های بین‌المللی قطع شده و هیچ داد و ستدی انجام نمی‌شود.»
این کارشناس مسایل اقتصادی تأکید می‌کند که بانک‌ها نسبت به مشکلاتی که دارند، برای مشتریان خود محدودیت‌هایی در برداشت پول وضع کرده‌اند. سرمایه‌گذاران برای انتقال پول شان، با مشکلات زیادی مواجه هستند و ناگزیر به حواله در صرافی‌ها روی آورده‌اند که از این ره‌گذر برای شان خیلی مشکل ساز و پُر هزینه است. صرافی‌ها هیچ رسمیت بین‌المللی ندارند؛ اما تجار ناگزیر اند که از این سیستم استفاده کنند.
اکنون سیستم بانکی در افغانستان به‌کُلی فلج است
هارون عظیم، رئیس کمپنی‌های سندریلا گروپ در افغانستان، درباره‌ی مشکلات بانکی به آمو می‌گوید: «فعلن سیستم بانکی در افغانستان به کُلی فلج است. من منحیث یک تاجر نمی‌توانم هیچ داد و ستدی را از این طریق انجام دهم. بعد از تحریم‌ها بر طالبان، سیستم بانکی، افغانستان را متضرر ساخت. در عین حال خیلی از پول‌های مردم نزد بانک‌ها قید است و این به مشکلات ما افزوده‌است.»
عظیم، ادامه داد که این وضعیت باعث شده‌است که بازرگانان از سرمایه‌گذاری در افغانستان فاصله گرفته و علاقه‌ای به سرمایه‌گذاری نداشته باشند.
پس از تحولات پسین در افغانستان، فرستادن پول از کشورهای بیرونی همچنان با مشکلات زیادی روبه‌رو شده‌است و برخی از افراد که در بیرون از کشور استند، نمی‌توانند برای خانواده‌های شان پول بفرستند.
صفی‌الله فروتن که در دنمارک زندگی می‌کند، می‌گوید بعد از سه بار ارسال پول به خانواده‌اش، حالا در ارسال پول به افغانستان، با محدودیت روبه‌رو است و مجبور است که به صرافی برود و پول بفرستد.
