۲۱ نوامبر برابر با روز جهانی تلویزیون است. براساس آمارها از زمان رویکار آمدن اداره طالبان فعالیت نزدیک به ۵۰ درصد رسانههای دیداری در افغانستان متوقف شدهاست.
؛ روزی که در سال ۱۹۹۶ میلادی از سوی سازمان ملل متحد نامگذاری شدهاست.
تلویزیون از شمار رسانههای دیداری است که جایگاه خوبی بین مردم افغانستان دارد و در دو دههی گذشته، نقش مهمی در آگاهی، بیداری جامعه و روشن ساختن اذهان عامه داشتهاست.
نخستین تلویزیون، نزدیک به ۴۴سال پیش، بهگونهی رسمی نشرات خود را در افغانستان آغاز نمود و در دو دههی گذشته رسانهها در افغانستان رشد چشمگیری پیدا کردند.
از روز جهانی تلویزیون همه ساله در افغانستان گرامیداشت میشد؛ اما امسال این روز در حالی فرا میرسد که رسانههای دیداری در افغانستان، حال و روز خوشی ندارند و شماری از آنها بنابرعوامل گوناگون، فعالیت و نشرات خود را متوقف کردهاند.
در پهلوی این، شماری از رسانههای دیداری که هم اکنون فعالیت و نشرات دارند، با مشکلات زیاد اقتصادی، مالی و محدودیت های فراوان که فرا راهِ شان وضع شدهاست، روبهرو اند.
شماری از کارمندان تلویزیونها در افغانستان میگویند که تمام رسانهها نقش موثری در بیداری جامعه و برملا سازی حقایق دارند؛ اما تلویزیون در بین دیگر رسانهها، جایگاه ویژهتری دارد.
محسن کریمی، یکتن از خبرنگاران رسانههای دیداری میگوید: «در کشور ما و شما، بعد از تحولی که به وجود آمد، با وجود نقش موثر تلویزیونها و فعالیت موثر شماری از آنها، دروازهی اکثریت تلویزیونها بسته شدهاست. امیدواریم که دروازهی تلویزیونهایی که بسته شده، دوباره باز شود.»
با رویکار آمدن دوبارهی طالبان، در کنار بسته شدن دروازهی برخی از تلویزیونها، شماری از زنان خبرنگار که در تلویزیون ها فعالیت میکردند نیز بیکار شدهاند.
یلدا جهانگیر افغان، که در زمان حکومت پیشین سه سال در یکی از تلویزیونها مصروف کارِ خبرنگاری و گزارشگری بود، میگوید: «از زمان رویکار آمدن حکومت (اداره) جدید، کارش را از دست داده و حضور خبرنگاران زن در تلویزیونها فوقالعاده کمرنگ شدهاست.»
وی میافزاید: «با تحولات اخیر نهتنها خانمها کار خبرنگاری شان را از دست دادهاند؛ بلکه تمام پیشرفتها و ظرفیتهایی را که طی بیست سال گذشته رسانهها بهدست آورده بودند، از آنها گرفته شد و خانمهایی که میخواستند صدای مردم باشند، صدای شان قطع شد.»
از سویی دیگر، آگاهان امور بر این باورند که با رویکار آمدن ادارهی طالبان، محدودیتهای جدی بر نحوهی فعالیت رسانهها وضع شدهاست.
بصیر احمد دانشیار، استاد دانشگاه میگوید: “خانوادهی رسانهها طی بیست سال گذشته فعالیتها و پیشرفتهای چشمگیری داشتهاست که حالا به این دستاوردها توجه صورت نمیگیرد.”
وی تاکید میکند که ادارهی طالبان باید به آزادی بیان و فعالیت آزادانهی رسانهها و خبرنگاران حرمت قایل شود تا رسانهها به جایگاه اصلی شان برسند و مردم نیز آزادی بیان و عمل را به چشم ببینند.
طالبان: تلویزیون پل ارتباطی میان دولت و ملت است
طالبان با انتشار خبرنامهای به به مناسبت روز جهانی تلویزیون به نقل از عبدالمتین قانع، مشاور و سخنگوی وزارت اطلاعات و فرهنگ گفته است که تلویزیون یکی از مهمترین نوع رسانه میباشد که نقش مهم و اساسی در قسمت انعکاس حقایق، آگاهیدهی واطلاع رسانی دارد و این رسانه بهعنوان پل ارتباطی میان دولت و ملت و فراتر از آن قرار دارد.
در ادامه این خبرنامه آمده است که تلویزیون بهعنوان آله و ابزار مفید، نقش اساسی در اطلاع رسانی و نظم نوین رسانهای در جهان داشته و یکی از پر مخاطبترین نوع رسانه است که در سطح جهان توانسته جایگاه خود را حفظ و مستحکم کند. در حال حاضر بیش از ۳۱۷ رسانه داخلی و ۱۴ رسانه خارجی فعال اند و بیش از ۷۰۰ خبرنگار خارجی از ۲۰۰ رسانۀ مختلف وارد افغانستان شدهاند تا واقعیتها را انعکاس دهند.
وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان ادعا کرده است که مشکلات اقتصادی تنها مشکلی است که دامنگیر همه رسانهها شده و سبب سقوط آنها گردیده است.
آمارهای ناامید کنندهی وضعیت رسانهها در افغانستان
این درحالی است که از زمان رویکار آمدن حکومت طالبان در افغانستان، فعالیت نزدیک به ۵۰ درصد رسانههای دیداری متوقف شدهاست.
در زمان جمهوریت ۱۵۰ تلویزیون در افغانستان فعالیت داشتند که با رویکار آمدن ادارهی طالبان، فعالیت ۷۲ تلویزیون متوقف شده و حالا تنها ۷۸ تلویزیون در کشور فعالیت دارند.
از سویی هم، آمارهای بهدست آمده نشان میدهد که در ۱۷ ولایت کشور هیچ خبرنگار زن فعالیت ندارد؛ در حالی که در ۱۶ ولایت دیگر نیز در شمار زنان در رسانهها کاهش چشمگیری آمدهاست.
در کنار این، سازمان گزارشگران بدون مرز در ۹ اسد سال روان، در گزارشی گفتهاست که در یکسال تسلطِ طالبان، افغانستان ۳۹.۵۹ درصد از رسانهها و ۵۹.۸۷ درصد از خبرنگاران خود، به ویژه خبرنگاران زن را از دست دادهاست.
در این گزارش آمدهاست که افغانستان پیش از ۱۵ آگست سال گذشته، ۵۴۷ رسانه داشت که در یک سال پسین ۲۱۹ رسانه فعالیت خود را متوقف کردند و از میان ۱۱ هزار و ۸۵۷ خبرنگار ۷۶ در صد آنان شغل خود را از دست دادهاند.
بربنیاد این گزارش، در ۱۱ ولایت افغانستان، دو هزار و ۷۵۶ خبرنگار و کارمند رسانهای مشغول کار بودند؛ اما اکنون تنها ۶۵۶ خبرنگار و کارمند رسانه کار میکنند.