پس از سقوط کابل به‌دست طالبان در ۱۵ اگست ۲۰۲۱ ، موج تازه‌ای از مهاجرت مردم افغانستان به کشورهای جهان آغاز شد. اکنون این وضعیت باعث شده‌است که ریاست عمومی پاسپورت وزارت داخله در یک‌سال گذشته به یکی از شلوغ‌ترین اداره‌ها تبدیل شود.
هرچند که طالبان پس از اگست ۲۰۲۱ تاکنون بارها سیاست خود را در مورد توزیع گذرنامه (پاسپورت) به شهروندان کشور تغییر داده‌اند و در آخرین تصمیمی که گرفتند، حالا یک ماه و ۱۳ روز از بسته بودن دروازه‌ی ریاست پاسپورت به‌روی شهروندان می‌گذرد. شماری از شهروندانی کهتا حالا نتوانسته اند پاسپورت بگیرند ادعا می کنند که تنها افراد آشنا با طالبان و کمیشن‌کاران می توانند پاسپورت بگیرند.
شهروندان کشور از وقفه‌ی طولانی و وضعیت نامعلوم این ریاست شکایت دارند و در حال حاضر صدها هزار تن، به‌گونه‌ی آنلاین درخواست دریافت گذرنامه داده‌اند.
هم‌چنان هزاران بیمار، چشم به‌راه دریافت گذرنامه نشسته‌اند تا برای درمان به کشور های همسایه بروند و با وجود درخواست‌های مکرر شهروندان، طالبان درباره‌ی علت بسته بودن ریاست پاسپورت توضیح نمی‌دهند.
بیمارانی که چشم به‌راه دریافت گذرنامه هستند
صادق وطن‌یار، یکی از بیمارانی است که می‌خواهد برای درمان به یکی از کشورهای همسایه برود.
او می‌گوید: «شرایط صحی من مدت‌ها است که خوب نیست. داکتران در کابل جوابم داده‌اند و باید برای درمان، به یکی از کشورهای همسایه بروم. قبلن چند بار برای گرفتن پاسپورت مراجعه کردم؛ اما موفق نشدم. با شرایط جسمی که دارم، تاکنون صدها بار پشت دروازه‌ی ریاست پاسپورت رفتم و جواب رّد دریافت کردم.»
وطن‌یار ادامه داد که اوضاع پیش آمده او را مجبور کرده‌است که از راه قاچاق، به یکی از کشورهای همسایه برود؛ زیرا به گفته‌ی او «طالبان زندگی را برای همه تلخ ساخته‌اند.»
احمد سروری باشنده‌ی دیگر کابل می‌گوید:« هفت ماه پیش، برگه‌ی آنلاین گذرنامه را خانه‌پُری کردم و منتظر رسیدن نوبت بودم تا پاسپورت دریافت کنم. اصلن نوبت من نرسید و دروازه‌ی ریاست پاسپورت بسته شد.»
او می‌افزاید: «زندگی در کابل خسته‌ام ساخته و دیگر امیدی برای ما جوانان در افغانستان نمانده و باید طرف خارج بروم. در کشوری که زیر تسلط طالبان باشد، زندگی لذت ندارد. پاسپورت حق قانونی ما است؛ اما آن را برای ما نمی‌دهند.»
وضعیت سخت اقتصادی پیش آمده در کشور پس از تسلط دوباره‌ی طالبان بر افغانستان، روند مهاجرت‌های خواسته و ناخواسته را افزایش داده و به‌همین سبب، تقاضا برای گرفتن گذرنامه افزایش یافته‌است.
طالبان در یک سال گذشته، چندین بار روند توزیع گذرنامه را متوقف کرده‌اند و در ماه‌های پسین و پیش از بسته شدن ریاست پاسپورت، تنها در کابل روند چاپ و توزیع گذرنامه جریان داشت.
اقبال رحیمی، باشنده‌ی کابل می‌گوید که پدرش را برای درمان تا مرز پاکستان برده؛ اما مؤفق نشده‌است بدون گذرنامه از مرز عبور کند و وضعیت پدرش هم خوب نیست.
رحیمی افزود: «مجبور شدم دوباره پدرِ مریضم را به کابل بیاورم و در بخش مراقبت‌های عاجل، در یکی از شفاخانه‌های پایتخت بستری کنم.»
او گرفتن گذرنامه را حق هر شهروند افغانستان می‌داند و می‌گوید که طالبان افزون بر این‌که آن‌ها را از دیگر حقوق اولیه‌ی شان محروم کرده‌اند، حالا حق گرفتن گذرنامه را هم برای شان نمی‌دهند.
دادن گذرنامه برای افراد طالبان ادامه دارد
یکی از کارمندان ریاست پاسپورت که از ذکر نامش خودداری کرد، می‌گوید: «روند توزیع پاسپورت برای افراد طالبان و کمیشن‌کاران روزانه جریان دارد. افراد طالبان با آوردن مکتوب رسمی از نهادهای مربوطه، می‌توانند پاسپورت دریافت کنند.»
او ادامه داد: «کارمندان این ریاست، هفته‌ی سه روز به نوبت سرِ کار می‌روند و به افراد طالبان پاسپورت توزیع می‌کنند.»
این کارمند ریاست پاسپورت تأکید کرد که نمی‌داند چرا روند توزیع گذرنامه برای متقاضیان عادی بسته است و چه زمانی دوباره از سرگرفته خواهد شد.
هرچند ریاست پاسپورت یکی از منابع عایداتی برای طالبان شمرده می‌شود؛ اما روشن نیست که به چه دلیلی، خدمات توزیع گذرنامه از سوی طالبان متوقف شده و چرا مقام‌های این گروه در این باره اظهارنظر نمی‌کنند.
