در پی حمله مسلحانه اخیر در منطقه گردشگری پهلگام که به کشته شدن ۲۶ تن انجامید، دولت هند اقداماتی برای محدودسازی ارتباطات فرامرزی خود با پاکستان اتخاذ کرده است. یکی از مهم‌ترین این اقدامات، بستن مرز عطاری–واگه بوده؛ گذرگاهی که تنها مسیر رسمی تجارت میان هند و افغانستان به شمار می‌رود.
این تصمیم، سردرگمی و نگرانی‌هایی را در میان تاجران افغانستان و هند ایجاد کرده است. یک تاجر بین‌المللی که نخواست نامش فاش شود، به اندیا اکسپرس گفته است: «در حال حاضر، وضعیت تجارت با افغانستان کاملاً نامشخص است. بسته شدن مرز می‌تواند رفت‌وآمد تجار و جابه‌جایی کالاها را بیشتر محدود کند، اما هیچ اطلاع‌رسانی روشنی از سوی مقامات صورت نگرفته است.»
از زمان تعلیق روابط تجاری میان هند و پاکستان در سال ۲۰۱۹ — به‌دنبال لغو ماده ۳۷۰ قانون اساسی هند و واکنش دولت اسلام‌آباد — مرز عطاری تنها مسیر ارتباط تجاری میان هند و افغانستان باقی مانده بود. اکنون با مسدود شدن همین گذرگاه، آینده مبادلات اقتصادی میان دو کشور در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
واکنش‌های سیاسی هند
حمله در پهلگام واکنش تند دولت هند را در پی داشت. این کشور سطح روابط دیپلماتیک با پاکستان را کاهش داده و اقدام به اخراج دیپلمات‌های پاکستانی، لغو تمامی ویزاهای صادر شده به شهروندان پاکستانی و همچنین درخواست برای خروج فوری مقامات نظامی و دیپلماتیک پاکستان از دهلی نو ظرف ۴۸ ساعت کرده است.
مرز عطاری–واگه؛ گذرگاهی با نوسانات مداوم
مرز عطاری–واگه که در سال ۲۰۰۵ گشایش یافت، از سال ۲۰۱۲ با راه‌اندازی مرکز کنترل یکپارچه (ICP) به یک مسیر کلیدی برای تجارت مقرون‌به‌صرفه تبدیل شد. با این حال، تجارت و تردد مسافران در سال‌های اخیر نوسانات قابل‌توجهی را تجربه کرده‌اند.
از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۹، میزان تردد مسافران از ۷۸٬۶۷۵ به ۸۰٬۳۱۴ تن رسید، اما در پی همه‌گیری کووید-۱۹، این عدد در سال ۲۰۲۰–۲۰۲۱ به ۶٬۱۷۷ تن کاهش یافت. در سال ۲۰۲۳–۲۰۲۴، این رقم با بهبود شرایط همه‌گیری به ۷۱٬۵۶۳ تن رسید، هرچند هنوز کمتر از سطح پیش از کروناست.
در زمینه تجارت، حجم مبادلات از ۴۳۷۰ کرور روپیه در سال ۲۰۱۸–۲۰۱۹، به ترتیب به ۲٬۷۷۰ کرور در ۲۰۱۹–۲۰۲۰، ۲۶۳۹ کرور در ۲۰۲۰–۲۰۲۱ و ۲۲۵۷ کرور در ۲۰۲۲–۲۰۲۳ کاهش یافت. اما در سال ۲۰۲۳–۲۰۲۵ شاهد بهبودی نسبی بود و به ۳٬۸۸۶ کرور روپیه رسید.
تعداد محموله‌های تجاری نیز از بیش از ۴۸۰۰۰ محموله در سال‌های ۲۰۱۷–۲۰۱۹ به ۶٬۶۵۵ محموله در ۲۰۱۹–۲۰۲۰، ۳۸۲۷ محموله در ۲۰۲۲–۲۰۲۳ و ۶٬۸۷۱ محموله در ۲۰۲۳–۲۰۲۴ کاهش یافت.
بلاتکلیفی در تجارت با افغانستان
با وجود بهبود نسبی در آمار، بسته شدن مرز عطاری بار دیگر روند تجارت و جابه‌جایی مسافران را با اختلال روبه‌رو کرده است. نشریه اکسپرس تریبیون در پایان گزارش خود تأکید کرده که مقامات هند و طالبان باید هرچه سریع‌تر برای روشن شدن وضعیت این گذرگاه و اتخاذ تصمیمات مناسب وارد گفت‌وگو شوند، تا از تداوم تجارت و عبور و مرور مردم اطمینان حاصل شود.
