جهان و منطقه سیاست

پاکستان و بازی دوگانه: از مهار طالبان تا امتیازگیری با تهدید داعش

رحمت الله نبیل رئیس امنیت ملی در دولت پیشین افغانستان

واقعیت میدانی وضعیت امنیتی در منطقه پیچیده‌تر از آن است که در اظهارات رسمی و علنی مقامات امریکایی، پاکستانی یا طالبان بازتاب می‌یابند. اگرچه ایالات متحده اعلام کرده که با همکاری دولت پاکستان طراح اصلی حمله بر فرودگاه کابل را بازداشت کرده و به امریکا منتقل کرده است، اما این رویداد پرسش‌های مهمی را درباره نقش پاکستان در مدیریت و جهت‌دهی به گروه‌های افراطی منطقه‌ای برمی‌انگیزد.

پاکستان از زمان جنگ سرد تاکنون از سیاست اجاره‌ گیری جنگ‌های نیابتی به‌عنوان یک منبع اصلی درآمد استفاده کرده است. حمایت از جهادگران در دهه ۱۹۸۰، استفاده از طالبان در دهه ۱۹۹۰، و بهره‌برداری از شبکه‌های تروریستی پس از ۲۰۰۱ همگی نشان می‌دهند که این کشور همواره در پی ایجاد و سپس مدیریت بحران‌های امنیتی بوده تا از طریق آنها امتیازات سیاسی و اقتصادی دریافت کند.

پس از بازگرداندن طالبان به قدرت در سال ۲۰۲۱، اقتصاد پاکستان به‌جای پیشرفت، دچار فروپاشی شد. این امر نشان داد که اسلام‌آباد برای تأمین منافع خود، بار دیگر نیاز به ایجاد یک جبهه جدید در منطقه دارد.

اکنون، با تجهیز گروه داعش در مناطقی مانند ملاکند، باجور و مستونگ بلوچستان، پاکستان می‌خواهد دو هدف را دنبال کند:

۱. فشار بر طالبان: ایجاد تهدید داعش در داخل خاک پاکستان، ابزاری برای مهار طالبان و مجبور کردن آنها به امتیازدهی در موضوعات مختلف از جمله خط دیورند، روابط با هند، و سیاست‌های منطقه‌ای است.

۲. امتیازگیری از امریکا: با تبلیغ تهدید داعش در پاکستان، اسلام‌آباد تلاش دارد خود را به‌عنوان یک شریک کلیدی در «مبارزه با تروریزم » معرفی کرده و از ایالات متحده امتیازات مالی، نظامی و حتی امکان استقرار پایگاه‌های امریکایی را دریافت کند.

در حالی که بیشتر گروه‌های تروریستی منطقه‌ای در افغانستان مستقر هستند، اما مراکز جدید داعش که توسط پاکستان در بلوچستان و دیگر مناطق ایجاد شده‌اند، نشان می‌دهند که این کشور همچنان در حال بازی دوگانه است. از یک سو، بر طالبان فشار می‌آورد و از سوی دیگر، می‌خواهد با ارائه خود به‌عنوان یک متحد در جنگ علیه داعش، کمک‌های مالی و نظامی از امریکا دریافت کند.

با توجه به این واقعیت‌ها، تهدید فزاینده تروریزم منطقه به دلیل خلأ امنیتی در افغانستان و همچنین سیاست‌های دوگانه پاکستان در حال گسترش است. این روند می‌تواند نه‌تنها افغانستان، بلکه سایر کشورها، و از جمله ایران را نیز در آینده هدف قرار دهد، زیرا پاکستان ممکن است در مرحله بعدی، با تحریک گروه‌های افراطی در مرزهای شرقی ایران، بحران دیگری را برای امتیازگیری جدید ایجاد کند.

در مجموع، بازی پاکستان در ایجاد و مدیریت تهدیدات تروریستی همچنان ادامه دارد و این کشور قصد دارد از تهدید داعش به‌عنوان ابزاری برای نفوذ بیشتر در منطقه و کسب حمایت از غرب استفاده کند