با گذشت نیم‌دهه از توافقنامه دوحه آیا ایالاتمتحده و طالبان به این توافق هم‌چون یک «توافق لغو شده یا پایان یافته» می‌نگرند؟
طالبان برای نخستین‌بار، علنی‌تر از هر زمانی روز جمعه هفته گذشته، توافقنامه دوحه را که بیش‌تر در افکار عامه به توافق «تسلیمی افغانستان به طالبان» شهرت دارد، یک توافق پایان یافته خطاب کردند.
در ایالاتمتحده نیز رئیس‌جمهور جدیدی به قدرت رسیده که پیشتر در یکی از مناظره‌های انتخاباتی‌اش توافق دوحه را لغو شده عنوان کرده بود.
برخی از پژوهش‌گران مطالعات امور بین‌الملل تاکید دارند که این توافق اکنون دیگر پاسخ‌گوی وضعیت کنونی افغانستان نیست.
توافق دوحه در اداره نخست ترمپ در ۱۰ حوت ۱۳۹۸ خورشیدی میان طالبان و ایالاتمتحده، دست‌خط شد. اما بخش مهم این توافق که خروج نظامیان امریکایی از افغانستان بود، در اداره بایدن در ماه اسد و سنبله سال ۱۴۰۰ خورشیدی تطبیق شد. هنگامی که ترمپ در ماه سنبله سال روان خورشیدی، در نخستین مناظره انتخاباتی‌اش، حضور یافت از این روند خروج انتقاد کرد و توافق دوحه را یک توافق لغو شده گفت.
دونالد ترمپ، رئیس‌جمهوری ایالاتمتحده به تاریخ ۲۱ سنبله ۱۴۰۳ خورشیدی گفت: «و برای تکمیل صحبت‌ها، آن‌ها توافق را خراب کردند. در توافق گفته شده بود که باید این کارها انجام شود، اما آنان این کارها را نکردند. ما توافق را به دلیل اینکه آنان به تعهد‌های خود عمل نکردند، لغو کردیم.»
ترمپ حالا به کاخ سفید بازگشته. طرف دیگر این توافق طالبان. در پنج‌ساله‌گی توافق‌دوحه، سخنگوی طالبان، برای نخستین‌بار، آشکارتر از هر زمانی این توافق را پایان یافته خواند و به‌نوعی گفت، این توافق دیگر به تاریخ‌پیوسته است.
ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان، به تاریخ ۹ حوت ۱۴۰۳ خورشیدی گفته بود: «توافق (توافق دوحه) تا یک مرحله بود. بعد از آن برای امارت (طالبان) حاکمیت خودش است. مطابق توافق بهپیش نمی‌رویم. مطابق به اصول نظام خود (طالبان) بهپیش می‌رویم. او یک توافق بود با امریکایی‌ها که در مقطع خود پایان یافت.»
در حالی‌که بخش مهم از این توافق، که گفت‌وگوهای میان افغانان از بهر ایجاد یک دولت تازه و پایان جنگ در کشور بود، عملی نشده است. هرچند زلمی خلیل‌زاد فرستاده پیشین ایالاتمتحده برای صلح افغانستان، که گفت‌وگوهای واشنگتن با طالبان را انجام داد و سرانجام پای توافق‌دوحه نیز با عبدالغنی برادر، دست‌خط کرد. تاکید بر این کرده که از بهر حل مساله افغانستان باید به توافق دوحه همه بر گردند.
اما برخی پژوهش‌گران مطالعات امور بین‌الملل، تاکید دارند که توافق دوحه دیگر پاسخ‌گوی، حل بحران کشور نیست. باید نقشه‌راه دیگری دنبال شود.
محمد نظیف شهرانی، پژوهش‌گر و استاد در دانشگاه ایندیانا ایالاتمتحده، می‌گوید: «به قرار دوحه نه طالبان عمل کردند، نه امریکایی‌ها اصرار کردند که به آن عمل شود. از آن لحاظ تا جای که من درک می‌کنم، نه می‌شود به این قرارداد بهای داد، مگر اینکه هر دو طرف آن‌چه گفته‌اند را بازپس گیرند و تاکید کنند که ما می‌توانیم بربنیاد توافق دوحه وضعیت افغانستان را بررسی کنیم و مشکل افغانستان را حل کنیم. اما در این نزدیکی من نمی‌توانم چنین موردی را حدس بزنم که دلیلی برای بحث دوباره باشد.»
توافق‌دوحه افزون بر چهار بخش که در اختیار همه‌گان قرار گرفت، ضمایم پنهان نیز دارد.
پیشتر برخی شهروندان کشور به آمو گفته‌اند که توافق دوحه به باور آنان «توافق تسلیمی افغانستان به طالبان» بود و در این توافق «بیش‌تر از هر طرفی»، به‌گفته آنان، «مردم کشور زیان» کرده‌اند.
اداره تازه ترمپ تاهنوز اما سیاست مشخصی در مورد افغانستان اعلام نکرده، فقط پیوسته تاکید کرده که دنبال بازپس‌گیری سازوبرگ‌ها و جنگ‌افزارهای نظامی جا مانده امریکایی است که به‌دنبال خروج به دست طالبان افتاده اند.
