امروز، بیست‌ویکم نومبر، برابر با روز جهانی تلویزیون است؛ روزی که مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال ۱۹۹۶ با اکثریت قاطع آرا به منظور بزرگداشت اهمیت این رسانه در توسعه و آموزش نام‌گذاری کرد.
اما این روز در افغانستان حال و هوای متفاوتی دارد. در سه سال گذشته، طالبان محدودیت‌های شدیدی را بر رسانه‌ها اعمال کرده‌اند و در تازه‌ترین اقدام، پخش و نشر تصاویر جانداران را در شش ولایت از جمله قندهار، هلمند، تخار، بادغیس، ننگرهار و کنر ممنوع کرده‌اند.
ممنوعیت‌های تازه در کنر
در جدیدترین دستور، والی طالبان برای ولایت کنر اعلام کرده است که پخش تصاویر جانداران در این ولایت ممنوع است. این ممنوعیت‌ها باعث شده تا فعالیت بسیاری از رسانه‌ها، به‌ویژه رسانه‌های تصویری، محدود شود یا به‌طور کامل متوقف گردد.
بر اساس گفته‌های نهادهای حامی رسانه‌ها، طالبان نه تنها در کار رسانه‌ها دخالت مستقیم می‌کنند، بلکه با اعمال سانسور، تهدید خبرنگاران و تعطیلی برخی شبکه‌های تلویزیونی، آزادی بیان را به شدت محدود کرده‌اند.
حامد عبیدی، مسئول نهاد حمایت از خبرنگاران افغانستان، می‌گوید: «رسانه‌های تصویری در سال گذشته با محدودیت‌های شدیدی مواجه شده‌اند. طالبان با اعمال سانسور گسترده و تعطیلی رسانه‌ها فضای آزادی بیان را محدود کرده‌اند. بسیاری از شبکه‌های تلویزیونی یا فعالیت خود را متوقف کرده‌اند یا مجبور به پخش محتوای مطابق با ایدئولوژی حاکم شده‌اند.»
نگرانی خبرنگاران از وضعیت رسانه‌ها
خبرنگاران در ولایات مختلف نیز از محدودیت‌ها و تهدیدهای طالبان به شدت ابراز نگرانی کرده‌اند.
یک خبرنگار از تخار می‌گوید: «پس از روی کار آمدن طالبان، افغانستان به یکی از خطرناک‌ترین کشورها برای خبرنگاران تبدیل شده است. طالبان چالش‌های بزرگی را در برابر رسانه‌ها ایجاد کرده‌اند و خبرنگاران مجبور به خودسانسوری شده‌اند.»
خبرنگار دیگری از ننگرهار می‌گوید: «ممنوعیت پخش تصویر، گرفتن عکس و مصاحبه از سوی طالبان ما را نگران کرده است. چنین محدودیت‌هایی امید به بقای رسانه‌ها و آزادی بیان را از بین برده است. این اقدامات طالبان به معنای خفه کردن صدای مردم است.»
برخی از فعالان رسانه‌ای باور دارند که طالبان با این اقدامات آخرین میخ را بر تابوت آزادی بیان و رسانه‌های مستقل در افغانستان کوبیده‌اند.
مجیب خلوتگر، فعال رسانه‌ای، می‌گوید: «رسانه‌های آزاد که صدای مردم را بازتاب دهند، در افغانستان دیگر وجود ندارند. طالبان آخرین میخ را بر تابوت رسانه‌های مستقل و آزادی بیان کوبیده‌اند.»
افغانستان در پایین‌ترین رتبه آزادی رسانه‌ها
بر اساس گزارش جدید سازمان خبرنگاران بدون مرز برای سال ۲۰۲۴، افغانستان تحت اداره طالبان از میان ۱۸۰ کشور در رتبه ۱۷۸ قرار گرفته است؛ یکی از پایین‌ترین رتبه‌ها در جهان.
بر اساس گزارش‌های نهادهای حامی رسانه‌ها، طالبان در بیش از سه سال گذشته اقدامات زیر را علیه رسانه‌ها و خبرنگاران اعمال کرده‌اند:
محدودیت بر پوشش و حضور خبرنگاران زن
ممنوعیت پخش تصاویر جانداران
سانسور گسترده برنامه‌های خبری و سیاسی
تعطیلی برخی شبکه‌های تلویزیونی و رادیویی
تهدید، بازداشت و شکنجه خبرنگاران
به گفته خبرنگاران و فعالان، در چنین شرایطی، روز جهانی تلویزیون در افغانستان به جای تجلیل از آزادی بیان و نقش رسانه‌ها، یادآور محدودیت‌ها و سرکوب‌های فزاینده طالبان بر رسانه‌ها و خبرنگاران است.
