هم‌زمان با وجود هشدارهای جدی درباره کاهش سطح آبهای زیرزمینی در کشور حفر چاه‌های سولری در ولایت‌های شمالی به‌گونه‌ا‌ی کم‌سابقه افزایش یافته است.
در سال‌های اخیر، صدها حلقه چاه عمیق در سطح ولسوالی‌های ولایت بلخ از سوی کشاورزان و باغداران حفر شده و آنها از این طریق زمین‌های زراعتی‌شان را آبیاری می‌کنند.
برخی از کشاورزان می‌گویند که پس از خشکسالی‌های پی‌هم در ولایت‌های شمال افغانستان آنها به حفر چاه‌های عمیق روی آورده و از این طریق کشت و زراعت آنها نیز حاصل خوبی داشته است.
عزت‌الله یکی از کشاورزان در ولسوالی چهار‌بولک ولایت بلخ با اشاره به تاثیر چاه‌های خورشیدی بر افزایش فرآورده‌های زراعتی می‌گوید: «سال‌های پیش خشکسالی بود، فعلا از برکت چاه‌های سولری هر چیز کشت کنیم زمین‌ها ما سبز میشود.»
همت خان، یکی دیگر از این کشاورزان می‌گوید که با استفاده از چاه‌های عمیق سولری با طلوع آفتاب تا ختم روز، متواتر چهار اینچ مکعب آب به کشت زمین‌هایش می‌رساند.
این کشاورزان تاکید می‌کنند که چاه‌های سولری روزانه قدرت کشیدن حدودا هشت الی نُه ساعت به اندازه‌ی چهار اینچ مکعب آب را دارند.
همت‌خان می‌افزاید: «در گذشته ما تنها گندم کشت می‌کردیم. اما اکنون که خوش‌بختانه سولر نتیجه داده و خوشحال هستیم که فایده‌های زیاد کردیم.»
در همین حال افزایش حفر چاه‌های عمیق سولری برای آبیاری مزارع در بلخ نگرانی‌ها در رابطه با کاهش آبهای زیر زمینی را افزایش داده است.
برخی از آگاهان محیط زیستی در بلخ با ابراز نگرانی از افزایش چاه‌های سولری در این ولایت می‌گوید که این روند می‌تواند، سبب پایین رفتن سطح آب و در نتیجه خشکسالی شود.
نظیم سمون، یک تن از آگاهان محیط زیست در این باره می‌گوید که با استفاده بی رویه آب، ذخایر آبهای زیر زمینی تمام شده و طبقات زمین از بین خواهد رفت.
این آگاه محیط زیستی در ادامه گفت: «زمانی که آب بیش از حد استخراج شود خلاء به وجود می‌آید و زمین تخریب میشود. تخریب به میان آمده قابل ترمیم نیست و پس از آن آبهای باران را هم جذب نمی‌کند و بحران دیگری به‌وجود می‌آید.»
برخی دیگر از افرادی که در این زمینه تخصص و یا تجربه‌ی کافی دارند نیز می‌گویند به دلیل افزایش چاه‌های سولری در شمال کشور به ویژه ولایت بلخ سطح آبهای زیرزمینی از ۱۰ تا ۲۵ متر پایین رفته است.
آگاهان مسائل محیط زیستی هشدار می‌دهند که اگر کار بنیادی در این زمینه انجام نشود، بلخ تا چند ساله آینده با کم‌بود شدید آب روبرو خواهد شد.
در این میان طرح حفر چاه‌های سولری هم‌زمان با آگاهان هشدارهای را میان شهروندان نیز به همراه داشته و شماری از باشنده‌های بلخ که با این طرح مخالف هستند از کاهش سطح آبهای زیرزمینی نگرانند.
آنان از عواقب استفاده بی‌رویه آبهای زیرزمینی ابراز نگرانی می‌کنند و از حکومت سرپرست طالبان می‌خواهند تا برای مدیریت آب و جلوگیری از حفر چاه‌های عمیق خودسر در مزارعه اقدام فوری کنند.
در همین‌حال؛ مسئولان ریاست زراعت ولایت بلخ حفر بی‌رویه چاه‌های عمیق را برای آبیاری زمین‌های زراعتی برای آینده آبهای زیرزمینی خطرناک می‌داند.
مسئول این اداره می‌گوید که آنها تلاش دارند تا جلوی حفاری بی‌رویه را بگیرند.
شمس‌الدین خالد؛ رییس زراعت بلخ می‌گوید: «درست است که چاه‌های سولری حاصلات را زیاد کرده، اما در آینده خطر جدی دارد و سبب کاهش آب زیرزمینی میشود. ما از وزارت زراعت هشدار دریافت کردیم که باید جلوی (حفر) این چاه‌ها گرفته شود.»
خبرنگار تلویزیون آمو تلاش کرد تا در این مورد دید‌گاه مسئولان حوزه دریایی شمال را نیز داشته باشد و از آنها بپرسد که این نهاد برای مدیریت منابع آبهای زیرزمینی چه برنامه‌هایی دارد؛ اما آنها حاضر به گفتگو نشدند.
با این همه، در سال‌های اخیر نگرانی‌های جدی میان شهروندان مبنی بر خشکسالی در سطع کشور هموار بحث برانگیز بود و هشدار جدی در رسانه‌ها درباره کاهش آب‌ها منتشر شده است.
به علت استفاده بی‌رویه از آبهای زیر زمینی بیشتر شهرهای بزرگ کشور با خشکسالی و کم‌‌آبی مواجه شده است.
در تازه‌ترین مورد خشکسالی و استفاده بی‌رویه از آبهای زیرزمینی ولایت غزنی گواه ایجاد شکاف و ترک‌خوردگی سطح زمین که از آن با نام «فروچاله» یاد میشود بوده است.
