هرچند در گذشته هم خدمات صحی دولتی در ولایت‌های شرقی کشور به شمول کنر، ننگرهار و لغمان در سطح پایینی قرار داشت اما با سقوط نظام جمهوریت بخش صحت آسیب زیادی دید و بیماران با مشکلات جدی روبرو شده‌اند.
باشندگان این سه ولایت می‌گویند که شفاخانه‌های دولتی در این بخش‌ها با امکانات کم فعالیت می‌کنند.
یکی از این نمونه‌ها خانواده اسماعیل توحیدیار باشنده ولایت کنر در شرق کشور است. او می‌گوید که دختر کوچک‌اش را برای معاینه «سی تی اسکن» جمجمعه (کاسه سر) به شفاخانه حوزوی کنر برد. اما در این شفاخانه این امکانات وجود نداشت.
او می‌گوید که کاسه سر دخترش از اثر یک رویداد سقوط سقف در خانه‌شان دچار شکستگی پیدا کرده و او ابتدا به شفاخانه دولتی اسعدآباد در مرکز کنر رفت، اما داکتران به علت نداشتن امکانات او را به شفاخانه جلال آباد فرستاده‌اند.
سی تی اسکن یا توموگرافی کامپیوتری یکی از روش‌های پیشرفته تصویربرداری در پزشکی است.
پزشکان با تصاویری سی تی اسکن می‌توانند بافت‌های درون بدن را مشاهده کرد و شکل آنها را بررسی کرد و با این اطلاعات می‌توان از وجود بیماری‌های احتمالی آگاه شد. تصاویر گرفته شده در دستگاه سی تی اسکن سطح مقطع‌هایی از بدن را نشان می‌دهد.
شفاخانه حوزه‌ای ننگرهار تنها شفاخانه دولتی در زون شرق است که معاینات سی تی اسکن را رایگان انجام می‌دهد.
او می‌گوید که شفاخانه ننگرهار در شهر جلال آباد یگانه مرکز در شرق کشور است که این معاینات را انجام می‌دهد.
به گفته او، در شفاخانه‌های شخصی این معاینات از ۵هزار تا ۹هزار افغانی هزینه بر می‌دارد.
او می‌افزاید: «مردم فقیر و نیازمند توانایی پرداخت آن را ندارند.»
افرادی که در این شفاخانه معاینات سی تی اسکن شده‌اند می‌گویند که این معاینات در شفاخانه ننگرهار کاملا رایگان نیست، بل ۵۰۰ افغانی از هر بیمار گرفته می‌شود و این پول برای ترمیم دستگاه در صورت خرابی در نظر گرفته شده است.
آنان می‌گویند که این پول از سوی اداره صحت عامه تعیین شده است.
داکتر مبین؛ رییس بخش سی تی اسکن شفاخانه ولایتی ننگرهار می‌گوید که سه روز پیش با تلاش‌های فراوان، دستگاه سی تی اسکن قدیمی این شفاخانه را که سال‌ها آسیب دیده بود، ترمیم کردیم.
او می‌گوید که علاوه بر چهار ولایت شرقی، بسیاری از بیماران از ولسوالی‌های کابل سروبی، کاپیسا، لوگر، خوست و پکتیا نیز برای سی تی اسکن به این شفاخانه مراجعه می کنند.
اما آقای مبین می‌گوید شفاخانه آنان ظرفیت محدودی دارد و آنان می‌توانند در ۲۴ ساعت ۱۰ تا ۱۵ بیمار را سی تی اسکن انجام دهند در حالی که تعداد بیماران بسیار زیاد است.
او می افزاید: «بیماران عاجل که از بام پایین افتاده‌اند یا دچار حادثه رانندگی شده‌اند، گلوله به آنها اصابت کرده، چاقو خورده‌اند یا در کما هستند به ما منتقل می شوند.»
با این حال باشندگان ننگرهار به ویژه مردم مناطق دور افتاده از مشکلات فراوان صحی شاکی هستند.
به گفته آنان، گاهی پیش می‌آید که به دلیل مسافت زیاد بیمار به شهر نمی‌رسد و در راه فوت می‌کند.
محمد نادر باشنده شهر جلال آباد می‌گوید: «جامعه جهانی نباید کمک‌های بشردوستانه خود را با سیاست مرتبط کند.»
به گفته او، جامعه جهانی یک بار دیگر باید تلاش خود را در عرصه صحی از سر بگیرد.
او می گوید: «ما از نهادها و نهادهای بین المللی می‌خواهیم که کمک‌های خود را به افغانستان افزایش دهند، وضعیت بسیار بد است.»
در همین حال، مردم از مسئولان بیمارستان های خصوصی نیز می خواهند که با توجه به وضعیت اقتصادی مردم، هزینه سی تی اسکن و سایر معاینات گران قیمت را کاهش دهند تا مردم بی بضاعت نیز از امکانات بهداشتی بهره مند شوند.
براساس معلومات اداره احصاییه و معلومات که در اول ماه اگست سال گذشته میلادی نشر شد، مجموع شفاخانه‌های کشور در سال ۱۳۹۹ که خدمات صحی را در ۳۴ ولایت و برخی از ولسوالی‌های کشور به شهروندان ارایه می‌کردند به ۶۶۸ باب می‌رسد.
از مجموع شفاخانه‌های کشور به تعداد ۱۸۸ باب شفاخانه دولتی و به تعداد ۴۸۰ شفاخانه خصوصی در سال ۱۳۹۹ موجود بوده است که در این تعـداد نظر به سـال قبل در شفاخانه‌های دولتی ۳,۹ فیصد و در شفاخانه‌های خصوصی ۴,۳ فیـصد افزایش را نشـان می‌دهد.
