بربنیاد آمار ارایه شده از سوی وزارت معارف زیر اداره طالبان در یک ماه پسین، دست‌کم سنگ تهداب نُه مدرسه تازه جهادی در ولایت‌های بدخشان، پنجشیر، پکتیکا، غزنی و بغلان گذاشته شده است.
در مدرسه‌های جهادی که رهبری طالبان به آن‌ها علاقه دارد، از آموزش‌های جنگی و ترویج افراط‌گرایی در کنار آموزش‌های دینی گزارش شده‌است.
هرچند که در مدرسه‌های دینی تنها به آموزش‌های دینی پرداخته می‌شود؛ مدرسه‌هایی که به گفته دانش‌آموزان آن، در محدوده آموزش دینی می‌چرخد و جای مکتب را نتوانسته بگیرد.
مروه، دانش آموز می‌گوید: «من در مدرسه قرآن شریف و کتاب‌های دینی را خواندم. اما این باعث نمی‌شود که جاگزین مکتب من شود. وقتی مکتب بسته باشد نمی توانم به آرزوی خود برسم.»
در همین حال نگینه، دانش آموز دیگر افزود: «مدرسه می‌آیم. درس های قرآنی و علوم دینی می‌خوانم. اما درس‌های دینی جای مکتب‌های ما را گرفته نمی‌تواند.»
از سویی هم گزارش اخیر دبیرکل ملل متحد نشان می‌دهد که رهبری طالبان نسل جوان را برای رفتن به مدرسه ترغیب می‌کند.
آنتونیو گوتریش دبیر کل سازمان ملل متحد می‌گوید که طالبان بیش از هفت‌هزار مدرسه رسمی دارند و تنها در درازای سه ماه بین نوامبر ۲۰۲۳ تا فبروری ۲۰۲۴، نزدیک به دو هزار و پنج‌صد دانش‌آموخته مدرسه را فارغ داده‌اند، در این میان، دختران محروم از مکتب و دانشگاه هم شامل اند.
مبشره مسؤل یکی از مدرسه‌های دینی در کابل به آمو گفت: «نظر به تحولاتی که در جامعه ما آمد امروز توجه دختران به علوم دینی بیشتر شده است چون دروازه تحصیل به روی دختران بسته است.»
رسانه‌های مربوط به طالبان در سال روان کم‌تر از مدرسه‌های جهادی در مقایسه به گذشته گزارش داده‌اند.
اما سایه تمرکز جدی رهبری سیاسی و نظامی طالبان بر این مدرسه‌ها حفظ شده و دنبال توسعه آن است، تا جای که هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان، در محدود سفرهای ولایتی‌اش در سال گذشته در نیمروز با آموزگاران مدرسه‌های جهادی دیدار کرد.
حال پرسش اصلی این جاست که دورنمای این مدرسه‌سازی برای کودکان و جوانان چه خواهد بود؟
برخی از آگاهان می‌گویند، مدرسه‌های جهادی طالبان به ترویج افراطیت مذهبی و تندرویی می‌پردازند و پیامد خطرناکی برای نسل جوان افغانستان دارد.
نجیب‌الرحمن شمال، آگاه سیاسی گفته است: «این وضعیت در افغانستان جریان دارد. شاید طالبان در فکر این باشند که اگر مکتب‌ها را بسته کردند، به‌جای آن مدرسه های دینی را فعال بسازند که این برای نسل جوان افغانستان بسیار خطرناک خواهد بود.»
در همین حال بازرس ویژه ایالات متحده برای بازسازی افغانستان (سیگار) هم در گزارشی گفته است که طالبان از کمک‌های بشردوستانه برای تامین امکانات مدارس جهادی استفاده می‌کنند.
