فرهنگ و هنر

بیست و سومین سالگرد تخریب مجسمه‌های بودا از سوی طالبان

عکس از آرشیف

بیست و سه سال پیش از امروز، طالبان مجسمه‌های تاریخی بودا در بامیان را منفجر ساختند.

این مجسمه‌ها به دستور رهبر طالبان و در درازای دو شبانه روز پی‌هم و نیز در نتیجه آتش‌باری‌های سنگین در هم شکستند.

در کتاب « ملا عمر، طالبان و افغانستان» که آن را عبدالحی مطمئن، سخنگوی رهبر پیشین طالبان نگاشته است آمده است که در آن زمان ملا محمد عمر گفته بود که اگر بت‌های بامیان تخریب نشوند طالبان در روز قیامت مورد پرسش قرار خواهند گرفت.

شماری از فرهنگیان می گویند که تخریب مجسمه‌های بامیان، اثرهای ناگوار بر افغانستان داشته است.

در همان روز طالبان نخست به مسجد رفتند، نماز جمعه خواندند و سپس مجسمه‌ها را در هم شکستند.

طالبان در نخست مواد انفجاری را در بت‌های بامیان جاگذاری کردند و سپس از راه دور مجسمه‌ها را با شلیک گلوله فرو ریختاندند.

روندی که ظاهرا دو روز ادامه یافت.

عبدالحی مطمئن از سخنگویان ملا عمر، رهبر پیشین طالبان در کتاب « ملا محمد عمر، طالبان و افغانستان» نوشته است برای انهدام مجسمه‌ها بودای در بامیان، انباری از باروت به بامیان فرستاده شده بود.

به گفته وی هیاتی از دانشمندان نام‌دار و سرشناس جهان عرب به درخواست یونسکو، و میان‌جی‌گری قطر به کابل سفر کرد. به شمول محمد یوسف قرضاوی، رییس اتحادیه جهانی عالمای اسلام.

اما طالبان از تصمیم شان برنگشتند.

در این کتاب آمده که نور محمد ثاقب که در آن زمان رییس دادگاه طالبان بود، به یوسف قرضاوی گفته بود که بهتر است که احکام شرعی عملی شوند.

در کتاب «ملا محمد عمر، طالبان و افغانستان» آمده است: «در مورد تندیس‌های بامیان، ملاعمر، علما و هم سایر مقام‌ها می‌دانستند که تندیس‌ها مورد پرستش هیج کس نبوده و نه هم در کشورهای اسلامی بت‌پرستی به اندازه‌ای معمول است که خطر مستقیم متوجه اسلام باشد. انس و محبت ورزی با آن، اگر زیر نام آثار تاریخی باشد و به عنوان یادگاری از گذشته،‌ عملی ممنوع در شریعت اسلام است»

تصمیم تخریب مجسمه‌های تاریخی بامیان از سوی طالبان در آن زمان، واکنش‌های زیاد جهانی را به همراه داشت و علاقمندان آیین بودایی در چندین کشور آسیایی دست به راهپیمایی زدند اما همه‌ی آن بر عزم طالبان اثر نگذاشت.

طالبان بی‌توجه به خواست جهان به ویژه ملل متحد، یونسکو و شماری از کشورها از کار تخریب بودا دست نکشیدند و هر دو مجسمه را تخریب کردند.

پیکرهای که یادگار شکوه و اقتدار بودایی در قرن ششم میلادی در بامیان افغانستان بود و بزرگترین مجسمه‌های سنگی در جهان به شمار می رفتند.

بزرگترین مجسمه بودا که از سوی طالبان در بامیان تخریب شد، صلصال نام داشت و در ارتفاع ۵۳ متر در سال ۵۵۴ میلادی در دل کوه در مرکز بامیان تراشیده شده بود.

مجسمه تاریخی دوم آن شمامه با ارتفاع ۳۵ متر در سال ۵۰۷میلادی که در هنگام ترویج آیین بودایی در افغانستان ساخته شده بود.

هرچند حکومت‌ پیشین افغانستان تلاش‌ها برای بازسازی این مجسمه‌ها را آغاز کرده بود اما با بازگشت طالبان به قدرت این روند متوقف شد.