امروز ۲۶ سرطان است. پنجاه سال پیش در چنین روزی محمد داوود خان در پی کودتای نظامی، به نظام سلطنتی در افغانستان پایان داد و نخستین نظام جمهوری را در کشور بنیاد گذاشت.
حالا پنجاه سال بعد از این کودتا در افغانستان وضعیت چه‌گونه است و پیامد این کودتا برای کشور چه بود؟
افغانستان از کودتای سفید تا پرچم سفید.
در ۲۶ سرطان ۱۳۵۲، هنگامیکه ظاهر شاه، پادشاه آن‌زمان افغانستان سرگرم دیدار از ایتالیا بود، پسر کاکایش، محمد داوود خان دست به کودتای نظامی زد، کودتای که در تاریخ افغانستان از آن به‌عنوان «کودتای سفید» نیز یاد می‌شود.
رحمت‌الله اندر ، آگاه مسایل نظامی، می‌گوید: «شرایط را قسمی ساخت که جمهوریت شان نیز دوام نیاورد، همان نظامی‌ها و حزب دموکراتیک خلق که همکار سردا محمد داوود خان بود، حکومت شان را سرنگون کرد، و شرایط کشور ما روز به روز بدتر شد.»
با این حساب، به سلسله نظام‌های سلطنتی با پیشنه دوصدسال در افغانستان نقطه پایان گذاشته شد.
و داوودخان، بنیان گذار نخستین نظام جمهوری در افغانستان شد.
اختر محمد راسخ، آگاه مسایل سیاسی، می‌گوید: «دشمن‌های منطقه اما در برابر این جمهوریت آرام نه‌نشستند،گروه‌های نظامی ساختند، و برای سقوط آن دست به کار شدند.»
ریاست جمهوری محمد داوودخان بیشتر از پنج سال دوام نیاورد. حامد کرزی، رییس جمهور پیشین افغانستان برای بررسی چه‌گونه‌گی کشته شدن داوودخان، کمیسیونی ایجاد کرده بود. در پی بررسی‌ها، کمیسیون ویژه کشف و شناسایی جسد داوودخان اعلام کرده بود، که داوودخان با ۱۸ عضو خانواده‌اش در هشتم ثور ۱۳۵۷ در پی کودتای حزب دموکراتیک خلق افغانستان در ارگ ریاست جمهوری کشته شد.
پس از آن ، پیکر محمد داوودخان با پیکرهای ۱۸ عضو خانواده‌اش در حومه های شرق شهر کابل در یک گور دسته جمعی پیدا شدند.
سرور نیازی، نظامی پیشین، می‌گوید: «بعد از آن کودتای هفت ثور، کودتای مجاهدین، هر نظام و حکومت که آمد از راه زور و کودتا اکثریت شان آمدند، بر مردم افغانستان حکومت کردند، افغانستان بیش از ۴۵ سال است که درگیر جنگ است.»
پس از کشته شدن داوود خان نور محمد تره‌کی، حفیظ‌الله امین، ببرک کارمل، نجیب‌الله، صبغت‌الله مجددی، برهان‌الدین ربانی، ملا محمد عمر، حامد کرزی، محمد اشرف غنی و حالا ملا هبت‌الله ده چهره‌ای هستند که قدرت افغانستان را یکی پی دیگر در دست گرفته اند.
با این همه، در ادامه این پنجاه سال افغانستان به دامن چندین جنگ به شمول جنگ‌داخلی سقوط کرد، در پایان هم امروز، پنجاه سال بعد از کودتا سفید، افغانستان زیر پرچم سفید طالبان است. پرچمی سفیدی که ظاهرا روزها را برای دختران و زنان تاریک کرده است.
