بربنیاد اسناد موجود، پیشینه‌ی قلعه‌ی زال به بیش از یک‌هزار سال پیش باز می‌گردد. این قلعه منسوب به زال، پدر رستم می باشد که اکنون در حال نابودی است. دولت‌های گذشته نیز به آن هیچ‌گونه توجهی نداشته‌اند و اين منطقه‌ی تأريخى در سال‌های پسین به فراموشی سپرده شده‌است.
باستان شناسان می‌گویند که قلعه‌ی زال، یکی از قدیمی‌ترین مکان‌های تأریخی در ولایت کندز است که پیشینه‌ی آن، به تمدن دوره‌ی یونان باختری باز می‌گردد.
خطاب خان فیضی، یکی از باستان شناسان کشور در گفت‌وگو با خبرنگار تلویزیون آمو در این باره گفت: «قلعه‌ی زال، یکی از مکان‌های تأریخی در کشور است که تأریخ آن به دوره‌های یونان باختری باز می‌گردد. این ساحه‌ی باستانی نخستین بار توسط باستان شناسان فرانسوی شناسایی شد و بعدها در سال ۱۹۶۵ میلادی از سوی باستان شناسان جاپانی تحت سروی قرار گرفت.»
فیضی در ادامه می‌افزاید: «قلعه‌ی زال به شکل مربع می‌باشد که نزدیک به ۲۰۰ جریب زمین را در برگرفته‌است. این قلعه با نام تختِ قباد نیز یاد می‌شود. براساس تحقیقات باستان شناسان فرانسوی که بین سال‌های ۱۳۵۰ و ۱۳۵۶ انجام شده، این منطقه از لحاظ استراتژیک نیز دارای اهمیت زیادی است.»
به گفته‌ی باستان شناسان، قلعه‌ی تأریخی زال تاکنون به‌گونه‌ی مسلکی کاوش نشده و در صورتی که این کار به شکل معیاری انجام شود، اشیای تأریخی ارزش‌مندی از آن به دست می‌آید.
در همین حال، شماری از فرهنگیان در ولایت کندز با تأکید بر اهمیت تأریخی قلعه‌ی زال می‌گویند که به دلیل بی‌توجهی مسؤولان در حکومت‌های گذشته، اکنون این قلعه‌ی تاریخی به مخروبه‌ای تبدیل شده‌است.
جلیل کریمی، یکی از باشندگان قلعه‌ی زال در ولایت کندز به تلویزیون آمو گفت: «در قلعه‌ی تأریخی زال، کندن کاری‌های خودسرانه صورت گرفته و بخش زیادی از این قلعه تخریب شده و هم‌چنان این تپه‌ی تأریخی توسط آبِ دریا و از اثر نبود مراقبت برای حفظ دیوارهای آن، با خطر نابودی مواجه است.»
او می‌گوید: «از این قلعه وسایل قیمتی، طلا و بعضی چیزهای دیگر پیدا شده‌است.»
در همین حال، باشندگان محل می‌گویند که طالبان از سال‌های گذشته در پی کاوش و کندن‌کاری در این قلعه‌ی تأریخی بوده‌اند و با تراکتور بخش‌های زیادی از این قلعه را هموار کرده‌اند. با این حال، از این قلعه آثار زیادی باقی نمانده و تنها بقایایی از آن برجا مانده‌است. مردم محل می‌گویند که اگر وضعیت این چنین ادامه یابد، اثری از قلعه‌ی تاریخی زال باقی نخواهد ماند.
