قصر مارشال دوستم در شهر شبرغان در ۳۰ سال گذشته، همواره یکی از مراکز اصلی قدرت در حوزه‌ی شمال افغانستان بوده است.
مارشال دوستم، چه در زمان جنگ‌های داخلی، چه در زمان معاونت ریاست جمهوری و چه پس از آن، از این خانه برای نمایش قدرت خود استفاده می‌کرد.
حالا پس از سقوط دولت افغانستان به دست طالبان و فرار چهره‌های قدرتمند به شمول مارشال دوستم، این کاخ بزرگ با چه سرنوشتی دچار شده است؟
رویارویی دو دشمن قدیمی پس از ۲۰ سال
شهر شبرغان در ۱۶ اسد سال ۱۴۰۰ به دست طالبان سقوط کرد. حالا افراد طالبان قصر دوستم را به پایگاه نظامی تبدیل کرده‌اند.
ملا فاضل مظلوم، معاون وزارت دفاع طالبان در ۲۶ میزان ۱۴۰۰ به نیروهای طالبان در این شهر دستور داد تا قصر مارشال دوستم را تبدیل به پایگاه نظامی کنند.
ملا فاضل یکی از فرماندهان طالبان است که در سال ۲۰۰۱ به نیروهای وفادار به عبدالرشید دوستم تسلیم شد. در آن زمان ملا فاضل لوی درستیز طالبان بود.
از آن زمان تصویری وجود دارد که ملا فاضل مظلوم در کنار عبدالرشید دوستم دیده می‌شود. در آن تصویر در کنار ملا فاضل، ملا دادالله، یکی دیگر از فرماندهان طالبان نیز دیده می‌شود.
این تصویر ظاهراً در داخل قلعه‌ی جنگی در غرب شهر مزار شریف گرفته شده است. پس از این دیدار، عبدالرشید دوستم ملا فاضل را به عنوان یک اسیر جنگی به نیروهای امریکایی که تازه وارد افغانستان شده بودند، سپرد.
ملا فاضل سال‌ها در گوانتانامو زندانی ماند. او در سال ۲۰۱۴ یکی از پنج عضو ارشد طالبان بود که از زندان گوانتانامو رها و از سوی امریکایی‌ها به قطر انتقال یافت.
از آن زمان او به یکی از چهره‌های اصلی دفتر سیاسی طالبان در قطر تبدیل شد.
دوستم و ملا فاضل پس از ۲۰ سال در جریان نشست مسکو در مارچ ۲۰۲۱ با هم روبرو شدند.
رسانه‌ها از برخورد تُند ملا فاضل با دوستم در داخل تالاری که این نشست در آن برگزار شده بود، گزارش دادند. برخی از منابع می‌گویند که ملا فاضل، آقای دوستم را «غدار و قاتل» خطاب کرده بود.
عبدالرشید دوستم در واکنش به این برخورد، نشست را ترک کرد و در دیگر روزهای این نشست حضور نداشت.
بازگشت ملا فاضل به خانه‌ی دوستم
حالا ملا فاضل بار دیگر معاون وزارت دفاع طالبان است. او در این مقام بار دیگر به شمال افغانستان و شهر شبرغان، مرکز قدرت دوستم سفر کرد. ملا فاضل در این سفر به قصر دوستم رفت و آن را به «قصر ملت» تغییر نام داد. اما مردم به این قصر دسترسی ندارند.
پس از تصرف شهر شبرغان به دست طالبان، تصویر یکی از افراد این گروه که لباس نظامی مارشال دوستم را به تن کرده بود، همگانی شد.
شماری از کاربران شبکه‌های اجتماعی این تصویر را دست به دست کردند و آن را نشانه‌ای از فرار مقام‌ها و چهره‌های قدرتمند پیشین می‌دانستند.
در حالی‌که طالبان قصر دوستم را به قصر ملت تغییر نام داده‌اند، اما باشندگان شبرغان به آمو می‌گویند که طالبان به مردم اجازه‌ی ورود به داخل این قصر را نمی‌دهند.
یکی از باشندگان جوزجان به شرط محفوظ ماندن نامش به آمو گفت: «طالبان تنها به نیروهای خود اجازه ورود به این قصر می‌دهند. بسیاری از دروازه‌ها و کلکین‌های آن شکسته است و چوکی‌های که بخاطر کنفرانس استفاده می‌شد پُر از خاک شده و هیچ کسی مراقب و متوجه قصر نیست. تقریبا تجهیزات و لوازم قصر در حال از بین رفتن است».
قصر دوستم چگونه ساخته شد؟
قصر دوستم ۳۰ سال پیش با هزینه هنگفتی در مدت سه سال ساخته شده است. آقای ته‌ینج از چهره‌های نزدیک به مارشال دوستم در پاسخ به این سوال که برای ساختن این قصر چه مقدار پول هزینه شده بود، گفت: «جنبش ملی در آن زمان بسیار پیسه‌دار بود و هیچ محاسبه نشده بود که چه مقدار پول مصرف شده است.»
آقای ته‌ینج در ادامه گفت: «این قصر در میان سال‌های ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۳ ساخته شد. برای ساخت این قصر از عواید بندرهای آقینه و حیرتان استفاده شده است.»
در آن زمان نیروهای وفادار به آقای دوستم کنترول این دو بندر مهم را در اختیار داشتند.
عبدالرشید دوستم در آن زمان یکی از طرف‌های درگیر در جنگ‌های داخلی بود که بخش‌های بزرگ از ولایت‌های شمال افغانستان را در دست داشت.
قصر دوستم در محدوده‌ی ۱۵ جریب زمین ساخته شده است. به گفته‌ی بشیر احمد ته‌ینج، یکی از نزدیکان آقای دوستم، در داخل این قصر یک مسجد، ۹ تالار کوچک و یک تالار بزرگ همایش‌ها است که گنجایش بیش از ۴هزار اشتراک کننده را دارد.
آقای ته‌ینج در گفت‌وگو با آمو هم‌چنان ادعا کرد که تمامی تجهیزات این قصر از سوی افراد طالبان «چور و چپاول» شده است.
