منابعی در شش ولایت افغانستان در گفت‌وگو‌هایِ جداگانه با تلوزیون آمو می‌گویند که در سال ۱۴۰۱ هجری خورشیدی در ولایت‌های بلخ، کندز، جوزجان، سرپل، فاریاب و دایکندی دختران بالاتر از صنف شش به مکتب رفته‌اند.
از میان ۳۴ والی طالبان، والیان این گروه در شش ولایت اجازه دادند تا تمامی مکتب های دخترانه در سال ۱۴۰۱ هجری خورشیدی زیر اداره آنان به روی دختران باز باشند.
چهارمنبع به شمول یکی از کارمندان ریاست معارف طالبان در بلخ به آمو تایید می‌کنند که دخترانِ بالاتر از صنف شش در سال روان در این ولایت به مکتب رفته‌اند.
نازنین دانش‌آموز صنف یازدهم لیسه‌ء گوهرشاد بیگم مزار شریف است، می‌گوید که از باز بودن مکتب‌های بلخ خرسند است.
او گفت « این که مکتب به روی ما باز است. خوشحالم؛ اما روش سخت گیرانه‌ی در محیط مکتب جریان دارد، خفه کننده است. شاگردان در داخل صنف باید رو بند بپوشند، این باعث اختلال درس می‌شود کسی هم حق اعتراض ندارد.»
ریحانه محمدی از دانش‌آموز صنف دوازدهم مکتب قاری فتح‌الله بلخ می‌گوید « از زمانکه طالبان آمده به مکتب میروم، اما محدویت‌ها زیادی است که بعد از جمهوریت وضح شده، دختران مجبور اند که لباس‌های دراز سیاه بپوشند.»
یک کارمند ریاست معارف طالبان در بلخ که از ذکر نام‌اش در گزارش خود داری می‌کند می‌گوید که روش تدریس مانند گذشته است.
او می گوید « در روزهای نخست می‌خواستند (طالبان) مضامین درسی را تغیر دهند؛ ولی این تصمیم لغو شد. روش تدریس به قسم سابق جریان دارد، محدویت‌ها شاگردان را کم علاقه کرده‌است.»
بربنیاد آمار های که رسانه‌ها پخش کرده اند، بیش از ۶۰۰ مکتب در بلخ فعالیت دارند که در این مکتب‌ها شش‌صد هزار دانش‌آموز پسر و دختر مشغول آموزش استند که از این میان پنجاه درصد دختران استند.
والی پیشین طالبان در بلخ شخصی به نام ابوحمزه از باشنده گان اصلی بلخ بود و پس از آن محمد داوود مزمل از باشنده گان هلمند به عنوان والی طالبان در بلخ گماشته شد. منابع گفته اند که او از مخالفان بسته شدن مکتب ها به روی دختران است.
ولایت کندز
کندز دومین ولایتی است که دختران در سال ۱۴۰۱ هجری خورشیدی در این ولایت به مکتب رفتند.
چهار تن از دانش‌آموزانِ ولایت کندز در گفت‌وگو با آمو می‌گویند پس از تسلط طالبان بر افغانستان دروازه‌های مکتب‌ها به روی‌شان باز بوده و به مکتب رفته‌اند.
حسینا، که دانش‌آموزِ صنف دوازده در یکی از مکتب‌های ولایت کندز است. می‌گوید که امسال همه روزه به مکتب رفته است. از طالبان می‌خواهد تا مانع فراه‌گیری آموزش دختران نشوند.
او در ادامه گفت:« هر زن و مرد مسلمان حق دارد درس بخواند، آموختنِ علم بر زن و مرد مسلمان فرض است. »
فهیمه، دانش‌آموز صنف دوازدهم یکی از مکتب‌های کندز، می‌گوید که سال روان به درس‌هایش ادامه داده‌است.
آمارهای که از سوی مسوولین وزارت معارف طالبان در کندز به رسانه‌ها ارایه شده است نشان می‌دهند که در این ولایت ۵۰۰ مکتب وجود دارد که در این مکتب‌ها ۳۸۰ هزار دانش‌آموز دختر و پسر مشغول آموزش اند.
مولوی نثار احمد نصرت که از باشنده گان پشتون ولایت بغلان است به عنوان والی در این ولایت کار می کند. منابع گفته اند که وی از افراد نزدیک به طالبان قندهاری به شمار می رود.
ولایت جوزجان
قاری محمد اسماعیل راسخ والی طالبان در جوزجان ترکمن و باشنده اصلی جوزجان است، سومین والی طالبان است که در سال ۱۴۰۱ هجری خورشیدی مکتب های دخترانه را در جوزجان نبسته است. منابع گفته اند که او از افراد نزدیک به ملابرادر شناخته می شود.
شماری از دانش‌آموزان به آمو می‌گویند درسال ۱۴۰۱ هجری خورشیدی طالبان به دختران بالاتر از صنف شش در این ولایت اجازه داده اند به مکتب بروند.
نازیلا که دانش‌آموزِ صنف دوازده در یکی از لیسه‌های جوزجان است می‌گوید به گونه‌ی منظم به درس‌های‌اش ادامه داده‌است.
او گفت:« از آغاز سالِ جاری، تا ختم امتحانات به درس‌های خود در مکتب می‌رفتم، پس از تمام شدنِ سال تعلیمی امتحان عمومی گرفته شد که شکل نمایشی را داشت.»
در ولایت جوزجان، ۳۷۵ مکتب است که ۱۷۵ هزار دانش آموز در این مکتب‌ها مشغولِ آموزش استند. ازین میان ۴۲ در صد دختران استند.
ولایت سرپل
محمد یعقوب عبدالرحمان والی طالبان در سرپل از باشنده گان پشتون این ولایت است، او نیز در سال ۱۴۰۱ هجری خورشیدی به دختران در این ولایت اجازه داد تا به مکتب روند.
شماری از دانش‌آموزان در ولایتِ سرپل به آمو می‌گویند در این ولایت دخترانِ بالاتر از صنف شش در سال روان به مکتب رفته‌اند.
پریسا یکی از دانش‌آموزانِ ولایت سرپل می‌گوید « همه روزه به مکتب می‌رفتم، کدام مانع وجود نداشت، امتحان خوده تمام کردم امیدوارم که مانند مکتب در پوهنتون (دانشگاه) همچنان مانع وجود نداشته باشد.»
آژانس باختر زیر اداره‌ی طالبان به نقل از مسوولان وزارت معارف طالبان گزارش داده‌است ۴۰۹ مکتب در این ولایت وجود دارد، این آژانس شمار دانش آموزان را اعلام نکرده است. اما رسانه‌ها گزارش داده‌اند که ۴۰ درصد دانش‌آموزان این ولایت دختران اند.
ولایت فاریاب
داملا شعیب رسالت والی طالبان در فاریاب از افراد نزدیک به گروه حقانی شمرده می شود، او پنجمین والی طالبان است که مخالف بسته شدن مکتب های دخترانه گفته شده است.
دختران دانش‌آموز در ولایت فاریاب می‌گویند که سال آموزشی ۱۴۰۱ را به پایان رسانده‌اند.
رابعه از دانش‌آموزان صنف دهم این مکتب گفت:« مسوولین ریاست معارف از رسانه خواسته بود که باز بودن مکتب های دخترانه‌ی بالاتر از صنف شش را رسانه‌ای نسازند، تا مقامات بلند پایه، دستور بسته کردنِ مکتب‌ها را مانند پکتیا ندهند.»
بر بنیاد گزارش‌های پخش شده ۵۹۹ مکتب در ولایت فاریاب فعال است که در این مکتب‌ها ۴۲۳ هزار دانش آموز مشغولِ آموزش استند ، ۴۲ در صد این دانش آموزان دختران استند.
ولایت دایکندی
عبیدالله قندهاری والی طالبان در قندهار از افراد نزدیک به ملا برادر ششمین والی این گروه است که مکتب های دخترانه زیر اداره او در سال ۱۴۰۱ هجری خورشیدی به مکتب رفتند.
سهیلا دانش‌آموز صنف هشتم لیسه چوگانی مرکز دایکندی می‌گوید سال جاری را به درس‌هایش بدون ممانعت ادامه داد و امیدوار است که سال پیش رو را نیز بتواند به مکتب برود.
او گفت:« درس ها کیفیت سال گذشته را نداشت، خوشحالم که حداقل توانستم مکتب بروم، و از درسم عقب نماندم.»
خواستیم دیدگاهِ رسمی طالبان را در باره باز بودن مکتب‌های بالاتر از صنف شش، در این ولایت‌ها داشته باشیم؛ اما ذبیح‌الله مجاهد سخن‌گو، بلال کریمی معاون سخن‌گو ی طالبان و عزیزالله ریان سخن‌گوی وزارت معارف این گروه به تماس‌های آمو پاسخ نداند.
طالبان پس تسلط شان بر افغانستان در ۲۴ اسد سال پار محدویت‌های سخت گیرانه‌ی را بر زنان وضح کرده اند. وزارت امور زنان را لغو کردند و در ساختمان این وزارت ماموران اداره امربه معروف و نهی از منکر را جا به جا کردند.
طالبان در بیش‌تر از یک سال گذشته مانع رفتن دختران بالاتر از صنف شش به مکتب ها شده اند.
آژانس باختر وابسته به طالبان، در ۲ حمل سال روان اجری خورشیدی به نقل از خبرنامه‌ی وزارت معارفِ این گروه نوشت که تمام مکتب‌های دخترانه (متوسطه و لیسه) تا امر بعدی بسته می‌ماند.
خالد حنفی، وزیر امربه معروف و نهی از طالبان آموختنِ علم را مباح دانسته است.
او گفته است « هر جا که بروید، بسیار از تعلیم حرف زده می‌شود. تعلیم دنیوی عالی جنابان مباح است این مباح است. زمانکه بین مباح و امیر تعارض به میان آید، حکم امیر واجب است.»
پیش ازین رسانه‌ها به نقل از رییس اطلاعات و فرهنگ طالبان، در ماه سنبله سال روان گزارش داده‌اند که شماری از مکتب‌های بالاتر از صنف شش در گردیز و ولسوالی سمکنی ولایت پکتیا به در خواستِ مدیران مکتب‌ها باز شده‌است.
پس از چند روز طالبان دوباره مکتب‌ها در این ولایت به روی دانش‌آموزان دختر بستند که این کار طالبان واکنش‌های گسترده در داخل و بیرون از افغانستان را به همراه داشت.
