با نزدیک‌شدن ازسرگیری موج گسترده اخراج مهاجران کشور از پاکستان، بسیاری از خانواده‌هایی که دهه‌ها در پاکستان زندگی کرده‌اند، می‌گویند از تنها خانه‌ای که تاکنون داشته‌اند، بیرون رانده می‌شوند.
دولت پاکستان ۳۱ مارچ (۱۱ حمل) را به‌عنوان مهلت خروج داوطلبانه برای دارندگان کارت شهروندی افغان و مهاجران بدون مدرک تعیین کرده بود. قرار بود اخراج‌ها از اول اپریل (۱۲ حمل) آغاز شود، اما به دلیل رخصتی‌های عید فطر به‌طور موقت به تعویق افتاد. مقام‌ها اکنون می‌گویند که روند اخراج‌ها در روزهای آینده از سر گرفته خواهد شد.
وزارت داخله پاکستان این روند را بخشی از یک کارزار امنیت ملی برای مقابله با «اتباع غیرقانونی» خوانده، اما گروه‌های حقوق بشری و حامیان پناهجویان هشدار داده‌اند که این اقدام ناقض اصول بین‌المللی و تهدیدی برای جوامع ریشه‌دار افغانستان در پاکستان است.
«ما این‌جا به دنیا آمده‌ایم»
پاینده‌خان، مهاجر کشور که در یکی از اردوگاه‌های نزدیک اسلام‌آباد منتظر اخراج است، می‌گوید: «این بی‌انصافی است. ما این‌جا به دنیا آمده‌ایم، تمام عمرمان را در پاکستان زندگی کرده‌ایم، به مکتب رفته‌ایم، کار کرده‌ایم. حالا به ما می‌گویند که این‌جا جای ما نیست.»
او یکی از هزاران نفری است که پیش از اخراج، به اردوگاه‌هایی نزدیک مرز منتقل شده‌اند. بسیاری از آن‌ها می‌گویند بازگشت به افغانستان – کشوری که آن را به‌سختی می‌شناسند – برایشان به‌معنای بی‌پناهی، ناامنی و بی‌آینده‌گی خواهد بود.
ایرفان، نوجوانی که در نهمین سال تحصیل خود است، گفت: «امتحاناتم هفته آینده شروع می‌شود. اگر اخراج شوم، همه‌چیز را از دست می‌دهم – مکتب من، رؤیاهایم. چرا باید تاوان تولد در جای اشتباه را بدهم؟»
افزایش اخراج‌ها در سایه نگرانی‌های امنیتی
پاکستان در چهار دهه گذشته میزبان یکی از بزرگ‌ترین جمعیت‌های پناهجو در جهان بوده که میلیون‌ها افغان را شامل می‌شود؛ اما در ماه‌های اخیر، اسلام‌آباد روند اخراج‌ها را شدت بخشیده و دلایل امنیتی را مطرح کرده است. دولت پاکستان اتباع افغان را عامل برخی از حملات شورشیان دانسته، اتهامی که کابل آن را رد کرده است.
به‌گفته سازمان ملل متحد، از اواخر سال ۲۰۲۳ تاکنون بیش از ۸۰۰ هزار شهروند افغانستان به کشورشان بازگشته‌اند و حدود ۲.۸ میلیون نفر همچنان در پاکستان زندگی می‌کنند. این جمعیت شامل حدود ۱.۳ میلیون نفر دارای کارت ثبت رسمی (پی او آر) و بیش از ۸۰۰ هزار نفر دارای کارت شهروندی افغان است.
هنوز مشخص نیست که دارندگان کارت پی او آر نیز در این مرحله هدف اخراج قرار خواهند گرفت یا خیر، اما مقامات تأکید کرده‌اند که تمام اتباع خارجی بدون مجوز، در نهایت باید پاکستان را ترک کنند.
اجمل‌خان، یکی دیگر از پناهجویانی که با خطر اخراج روبه‌رو است، می‌گوید: «اگر به افغانستان برویم، برای ما غریبه است. ما آن‌جا خانه‌ای نداریم. فرزندان ما این‌جا به دنیا آمده‌اند. این‌جا تنها جایی است که می‌شناسند.»
نگرانی‌های بین‌المللی و سرنوشت نامعلوم در سایه طالبان
اقدامات دولت پاکستان با واکنش‌های انتقادی بین‌المللی روبه‌رو شده است. نهادهای حقوق بشری خواستار توقف اخراج‌ها شده‌اند و هشدار داده‌اند که بسیاری از بازگشت‌کنندگان با خطر تعقیب، آزار یا فقر شدید در افغانستان تحت حاکمیت طالبان روبه‌رو هستند.
در میان کسانی که در معرض اخراج‌اند، شماری نیز هستند که برای اسکان در کشورهای غربی از جمله امریکا و کشورهای اروپایی درخواست داده‌اند. بسیاری از آن‌ها پس از تسلط طالبان در سال ۲۰۲۱، با دولت‌های غربی، سازمان‌های امدادی یا نهادهای جامعه مدنی همکاری کرده‌اند. اما روند اسکان آن‌ها به کندی پیش رفته و هزاران نفر در بلاتکلیفی گرفتار مانده‌اند.
یکی از کارمندان بشردوستانه در اسلام‌آباد گفت: «جهان از این افراد خواست برای حقوق بشر، دموکراسی و آزادی ایستادگی کنند. حالا آن‌ها را تنها و در معرض خطر بازمی‌گردانند.»
پاینده‌خان در پایان می‌گوید: «ما غیرقانونی نیستیم. ما انسانیم. و از ما می‌خواهند که ناپدید شویم.»
