گروهی از کشورهای فرامنطقه‌ای به رهبری آیسلند و با حمایت شیلی و افریقای جنوبی در یک بیانیه مشترک، از شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد خواسته‌اند که به هدف پاسخگویی در مورد نقض حقوق بشر در گذشته و حال در افغانستان اقدام کند.
به گفته دیدبان حقوق بشر، این درخواست هفته گذشته به هدف اعمال فشار بر این شورا صورت گرفته و افزوده شده است که اتحادیه اروپا باید در مورد درخواست طولانی مدت برای ساختار تحقیقات جامع عمل کند.
در بیانیه مشترک این کشورها از اعضای شورای حقوق بشر خواسته شده تا یک ساختار تحقیق مستقل را با یک مأموریت جامع و دامنه وسیع برای تکمیل کار مهم گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در مورد افغانستان راه‌اندازی کنند.
گفتنی است که ریچارد بنت، گزارشگر ویژه ملل متحد در امور حقوق بشر افغانستان پیش از این هشدار داد که ناکامی جامعه بین‌المللی در پاسخگو ساختن طالبان در مورد سوء استفاده‌ها، آنان را در «سرکوب» زنان و دختران و سرکوب گسترده‌تر حقوق جرئت داده است. آقای بنت در گزارش خود به شورای حقوق بشر در ماه فبروری، از کشورها خواست که ایجاد یک ساختار تحقیقاتی اختصاصی را برای حمایت از تلاش‌ها برای پاسخگویی مجرمان در نظر بگیرند.
در همین حال دیدبان حقوق بشر می‌گوید که بیانیه مشترک این کشورهای فرامنطقه‌ای نشان‌دهنده ناامیدی فزاینده از عدم تمایل اتحادیه اروپا به عنوان «دارنده قلم» در مورد افغانستان برای رهبری شورا در ایجاد یک ساختار پاسخگویی برای این کشور است. در حالی که اتحادیه اروپا نقش رهبری مهمی را ایفا کرده است، از جمله ایجاد و تقویت مأموریت گزارشگر ویژه ملل متحد؛ اما وضعیت در افغانستان نیازمند رویکرد قوی‌تری است.
این در حالی است که از آغاز برگشت تسلط دوباره طالبان بر کشور در ماه اگست ۲۰۲۱ میلادی، سازمان‌های جامعه مدنی افغانستان و بین‌المللی از شورای حقوق بشر خواستند تا یک ساختار مستقل با مأموریت تحقیق و جمع‌آوری، حفظ و تجزیه و تحلیل شواهد مربوط به نقض و نقض شدید حقوق بشر در افغانستان ایجاد کند. آن‌ها تاکید کرده‌اند که چنین ساختاری می‌تواند ابزاری کلیدی در پیشبرد پاسخگویی در قبال سوء استفاده‌های شدید از جمله «ظلم نظام‌مند طالبان بر زنان و دختران افغانستان» باشد و می‌تواند نقشی اساسی در حمایت از تلاش‌ها در دادگاه کیفری بین المللی و از طریق سایر ابتکارات قانونی ایفا کند.
اما دیدبان حقوق بشر می‌گوید که با وجود تشخیص نیاز به اقدام‌های پاسخگویی قوی‌تر در قبال «جنایات بین‌المللی در افغانستان» قطعنامه اخیر اتحادیه اروپا از ارائه چنین پیشنهادی کوتاهی کرده است.
به گفته این نهاد جهانی، هر روز مردم افغانستان به‌ویژه زنان و دختران از «آزارهای هولناکی» رنج می‌برند که شواهد آن خطر گم شدن یا نابودی را در پی دارد.
دیدبان حقوق بشر تاکید می‌کند که اتحادیه اروپا باید تمام تلاش خود را برای پیشبرد چشم‌انداز مواجه شدن مجرمان با عدالت انجام دهد و ایجاد یک ساختار پاسخگویی جامع، «گامی حیاتی» است. اگر اتحادیه اروپا تمایلی به انجام این کار نداشته باشد، کشورهایی که این بیانیه مشترک را رهبری می‌کنند باید وارد عمل شوند.
