تازه‌ترین گزارش شاخص دموکراسی ۲۰۲۴ که توسط واحد تحقیقاتی مجله اکونومیست منتشر شده، نشان می‌دهد افغانستان تحت حاکمیت طالبان با کسب تنها ۰.۲۵ امتیاز از ۱۰، بار دیگر در قعر جدول جهانی قرار گرفته و به‌عنوان استبدادی‌ترین کشور جهان معرفی شده است.
این گزارش وضعیت دموکراسی در ۱۶۷ کشور جهان را بررسی کرده و نتایج آن تفاوت‌های چشمگیری میان افغانستان، کوریای شمالی و چین نشان می‌دهد.
این شاخص بر اساس پنج معیار اصلی شامل فرآیند انتخاباتی و تکثرگرایی، آزادی‌های مدنی، عملکرد دولت، مشارکت سیاسی و فرهنگ سیاسی تهیه شده است.
بر اساس این معیارها، افغانستان در میان نظام‌های اقتدارگرا در بدترین جایگاه جهانی قرار دارد.
۱. فرآیند انتخاباتی و تکثرگرایی: ۰.۰ امتیاز
پس از تسلط طالبان در سال ۲۰۲۱، تمامی انتخابات لغو شده و هیچ ساختار دموکراتیکی برای مشارکت مردم در تصمیم‌گیری‌های سیاسی وجود ندارد.
۲. آزادی‌های مدنی: ۰.۰ امتیاز
این بخش شامل حق آزادی بیان، تجمعات، مذهب و حقوق فردی است. طالبان آزادی‌های مدنی را به‌شدت سرکوب کرده و به‌ویژه زنان و اقلیت‌ها هدف محدودیت‌های گسترده قرار گرفته‌اند.
۳. عملکرد دولت: ۰.۰ امتیاز
این معیار میزان کارایی، شفافیت و پاسخگویی دولت را ارزیابی می‌کند. طالبان با تمرکز قدرت در دست گروهی خاص، عدم پاسخگویی به مردم و نبود شفافیت، در این زمینه نیز پایین‌ترین امتیاز ممکن را دریافت کرده است.
۴. مشارکت سیاسی: ۰.۰ امتیاز
در این شاخص میزان مشارکت مردم در سیاست و فعالیت‌های مدنی سنجیده می‌شود. اما در افغانستان هیچ نشانه‌ای از احزاب سیاسی، رقابت انتخاباتی یا فعالیت‌های مدنی مستقل وجود ندارد.
۵. فرهنگ سیاسی: ۱.۲۵ امتیاز
این بخش بررسی می‌کند که آیا فرهنگ دموکراتیک در جامعه ریشه دارد یا خیر. تسلط ایدئولوژی طالبان و رد ارزش‌های دموکراتیک باعث شده افغانستان در این زمینه نیز امتیاز بسیار پایینی کسب کند.
مقایسه با کوریای شمالی و چین
افغانستان با ۰.۲۵ امتیاز پایین‌ترین رتبه را در شاخص دموکراسی دارد، اما کوریای شمالی با ۱.۰۸ امتیاز کمی بالاتر قرار گرفته است.
کوریای شمالی تحت حکومت کیم جونگ اون، یک نظام تک‌حزبی بسته دارد که در آن انتخابات تنها به‌صورت نمادین برگزار می‌شود و هیچ فضای رقابتی واقعی وجود ندارد. با این حال، وجود یک ساختار حکومتی منسجم و تبلیغات گسترده دولتی باعث شده این کشور در شاخص فرهنگ سیاسی نسبت به افغانستان جایگاه بهتری داشته باشد.
چین نیز با ۲.۱۲ امتیاز در دسته رژیم‌های اقتدارگرا قرار دارد اما نسبت به افغانستان و کوریای شمالی وضعیت بهتری دارد. حزب کمونیست چین قدرت را به‌طور انحصاری در دست دارد و انتخابات رقابتی برگزار نمی‌شود. سانسور رسانه‌ها، محدودیت‌های شدید آزادی بیان و سرکوب مخالفان از ویژگی‌های بارز حکومت چین است. با این حال، ثبات سیاسی و عملکرد اقتصادی قوی‌تر باعث شده این کشور در رتبه‌ای بالاتر از افغانستان و کوریای شمالی قرار گیرد.
گزارش اکونومیست نشان می‌دهد که افغانستان تحت حاکمیت طالبان نه‌تنها از هرگونه ساختار دموکراتیک فاصله گرفته، بلکه در میان تمام کشورهای جهان مستبدترین نظام را دارد. نبود انتخابات، سرکوب شدید آزادی‌های مدنی، تمرکز قدرت در دست گروهی خاص و عدم مشارکت سیاسی مردم از دلایل اصلی این رتبه‌بندی هستند.
درحالی‌که کوریای شمالی و چین نیز همچنان در دسته رژیم‌های اقتدارگرا قرار دارند، افغانستان در تمامی شاخص‌های دموکراسی ضعیف‌ترین عملکرد را داشته و عملاً در پایین‌ترین سطح ممکن از نظر شاخص دموکراسی قرار دارد.
