شماری از معلمان مکتب‌ها در ولسوالی‌های دور دست هرات وضعیت معارف را در این ولسوالی ها اسف‌بار می‌دانند.
سیما محمدی که در یکی از مکتب‌های ولسوالی غوریان استاد است، می‌گوید: «بعد از تسلط طالبان معارف وطن ما به شدت خراب شد، خیلی از شاگردان دیگر مکتب نرفتند و حتی خیلی از معلم ها بیکار شدن که وضعیت خیلی بدی است.»
عایشه نوری معلم دیگری است که در ولسوالی اوبه ولایت هرات استاد است، او می‌گوید: «هیچ توجهی از سوی حکومت (طالبان) در بالا بردن ظرفیت استادها و شاگردها صورت نمی‌گیرد. مشکلات معارف قابل جبران نیست. همه مخصوصا دخترانی که از صنف اول تا ششم مکتب می‌روند، وضعیت خوبی ندارند.»
برخلاف گفته‌های شماری از معلمان، ریاست معارف طالبان در هرات می‌گوید که وضعیت معارف خوب است و در سال جدید تعلیمی تعداد دانش‌آموزان افزایش خواهد یافت.
عبدالله امینی، رئیس معارف هرات در محفل آغاز سال جدید تعلیمی گفت که در سال تعلیمی ۱۴۰۲ حدود ۷۰۰ هزار دانش آموز در سراسر این ولایت به مکتب می‌روند.
به گفته‌ی او در سال تعلیمی جدید هیچ مکتبی مسدود نخواهد بود و در شهر و ولسوالی‌های ۱۹گانه هرات ۱۲۰۰ باب مکتب به روی دانش آموزان دختر و پسر باز می‌باشد.
تنها معلمان مکاتب درباره وضعیت مکاتب نگران نیستند بلکه نهادهای حامی کودکان و آموزش در افغانستان نیز با آنها هم نظرند.
پیش از این یونسیف یا صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد گفته بود که دست‌کم ۴.۲ میلیون کودک در افغانستان از آموزش محروم بوده که ۶۰ درصد از آنان را دختران تشکیل می‌دهد.
این درحالی‌ست که براساس آمارها از سوی نهاد بین‌المللی حمایت از کودکان، از هر پنج کودک در افغانستان دو کودک از آموزش محروم هستند.
در همین حال یک نهاد خیریه خصوصی در ولایت هرات برای ۲۰۰ کودک دختر و پسر زمینه رفتن به مکتب را فراهم کرده است. این کودکان در ولسوالی غوریان ولایت هرات زندگی می‌کنند.
مسوولان این نهاد خیریه می‌گویند که این کودکان از خانواده‌های بی‌سرپرست و نیازمند می‌باشند که به دلیل مشکلات اقتصادی از رفتن به مکتب باز مانده‌اند.
