شماری از شاعران و فرهنگیان در بلخ، دست‌رسی نداشتن به اطلاعات، بسته بودن دروازه‌ی مکتب‌ها و دانشگاه‌ها به روی دختران و نبود شرایط مناسب برای ایجاد اندیشه و آفرینش هنری را، از چالش‌های بنیادی فرا روی شاعران و نویسندگان در این ولایت می‌دانند.
ولایت بلخ چه در گذشته‌های دور و چه امروز، شاعران و نویسندگان شناخته شده‌ای داشته؛ اما به دلیل اوضاع ناگوار اقتصادی و بی‌توجهی طالبان، حالا شاعران و نویسندگان در انزوا به سر می‌برند.
عارف بسام، یکی از نویسندگان ساکن در ولایت بلخ می‌گوید که در گذشته فعالیت‌های فرهنگی در بلخ پُر رونق بود؛ اما با حضور طالبان دیگر در این ولایت هیچ کار فرهنگی انجام نمی‌شود.
او در ادامه گفت: «هویت یک کشور در حقیقت فرهنگ و تأریخ آن کشور را رقم می‌زند. طالبان با از بین بردن تصاویر شاعران، بی‌توجهی خود را در قبال شاعران و فرهنگیان اعلام کردند.»
این روزها وضعیت شعر و ادبیات در بلخ در سرمای فراموشی و بی‌توجهی قرار گرفته و بسته شدن انجمن‌های ادبی و وضع محدودیت‌ها سبب شدهاست که شاعران نتوانند اندیشه‌های خود را آزادنه بیان کنند .
داوود حیدری مسؤول پیشین فرهنگی در ریاست شهرداری مزار شریف، وضعیت کنونی فرهنگیان را ناشی از دو عامل می‌داند، اول اینکه تحصیل کردگان و روشن‌فکران از کشور خارج شده‌اند و دوم اینکه دست‌رسی مردم به اطلاعات و رسانه‌ها بسیار محدود شدهاست.
او می‌گوید که حضور افراد مسلح در میان مردم سبب شدهاست که مردم و فرهنگیان، تمایلی برای برگزاری نشست‌های فرهنگی نداشته باشند.
در همین حال، شماری از شاعران زن در بلخ شکایت و اعتراض زنان به ناهنجاری‌های اجتماعی را نشانه‌ای برای آگاهی این طبقه نسبت به حقوق‌شان دانسته و می‌گویند که در حال حاضر هیچ زن نویسنده‌ای در بلخ حضور ندارد و آنان دیدگاه‌های خود را تنها در صفحه‌های اجتماعی منتشر می‌کنند.
سحر نبی‌زاده از بانوان نویسنده در بلخ به خبرنگار آمو گفت: «کانون‌های فرهنگی در بلخ بسته‌است و هیچ انجمن مخصوص بانوان فعال نیست و بانوان نمی‌توانند در انجمن‌هایی که آقایان حضور دارند، بیایند.»
او می‌گوید که بانوان شاعر، نویسنده و فرهنگی ترجیح می‌دهند در این شرایط بیش‌تر از طریق صفحه‌های اجتماعی فعالیت کنند.
مُبین حکیمی، یکی از شاعران در بلخ نیز می‌گوید: «بیش‌تر کانون‌های فرهنگی در بلخ بسته شده و بیش‌تر شاعران کشور را ترک کرده‌اند.»
او تأکید کرد که در حال حاضر تنها انجمن بزرگ نویسندگان آزاد افغانستان فعال است که پس از مدت‌ها دوباره فعالیت خود را آغاز کرده‌است .
زنان فرهنگی در بلخ می‌گویند که با این همه با چالش‌ها مبارزه خواهند کرد و به فعالیت‌های شان ادامه خواهند داد.
