زعفران یکی از فرآورده‌های مهم کشاورزی در ولایت هرات است که در سال‌های پسین، توجه بیش‌تری به تولید و پروسس آن شده‌است. این روزها کار برداشت زعفران جریان دارد و کشاورزان از افزایش این محصول در سال روان خبر می‌دهند.
همه ساله از اواخر ماه میزان برداشت زعفران در کشور آغاز میشود و تا پایان ماه عقرب ادامه دارد. پیازهای زعفران در این بازه زمانی هر روز گل می‌دهند و کارگران هر صبح قبل از طلوع خورشید برای برداشت محصول به زمین‌های زعفران می‌روند.
در هرات کشاورزان با حفر چاه‌های عمیق و با استفاده از سولر آب را به زمین‌های کشاورزی می‌رسانند و به همین دلیل است که تولید زعفران در افغانستان در مقایسه با ایران وضعیت بهتری دارد.
افزایش زمین‌های زیر کشت زعفران در کشور
مسؤولان ریاست زراعت طالبان در ولایت هرات میگویند که در سال گذشته، از مزارع این ولایت ۱۰ تُن زعفران به‌دست آمده بود؛ اما امسال این آمار به بیش از ۲۰ تُن می‌رسد.
سال گذشته در ولایت هرات ۷ هزار هکتار زمین تحت کشت گیاه زعفران قرار داشت؛ اما امسال ساحات آن به‌بیش از ۱۰ هزار هکتار می‌رسد.
در سال روان قیمت زعفران افزایش یافته است. سال گذشته هر کیلو زعفران حدود ۳۰ تا ۴۰ هزار افغانی فروخته می‌شد اما امسل هر کیلو زعفران در حدود یک لک افغانی قیمت دارد.
رضایت کشاورزان از افزایش در تولید زعفران
شماری از کشاورزان زعفران در ولایت هرات نیز میگویند که امسال حاصلات و بهای این گیاه نسبت به‌سال‌های گذشته قناعت‌بخش است.
فرید احمد کرّخی، یک تن از کشاورزان زعفران در ولایت هرات که ۲۰ جریب زمین را زیر کشت زعفران دارد، میگوید: «پنج سال است که مصروف کشت و پرورش زعفران هستم؛ اما در دو یا سه سال گذشته، از این گیاه نسبت به خشک‌سالی‌های پی درپی، حاصل درست به‌دست نیامده‌است.»
کرّخی با بیان این‌که روزانه ۳۰۰ تَن مصروف چیدن گل‌های زعفران هستند، گفت: «روزانه ۶۰۰ تا ۷۰۰ کیلو گُلِ زعفران برداشت می‌کنیم. در سال‌های گذشته قیمت هر کیلو گل تازه‌ی زعفران را ۲۵۰ افغانی می‌فروختم؛ اما امسال قیمت هر کلیوی آن به‌هزار افغانی می‌رسد.»
هرات از شمار ولایت‌هایی در کشور است که بیش‌ترین ساحه‌ی کشت زعفران را در خود جای داده‌است و شمارِ زیادی از ساکنان این ولایت مصروف کشت و پرورش این گیاه استند.
از سویی هم، شماری از افراد، مشمول زنان که روزانه مصروف چیدن گُل در این مزرعه‌ی زعفران هستند، از فراهم شدن زمینه‌ی کار برای شان خوش‌حال استند.
آنان میگویند با آن‌که این کار به‌گونه‌ی مؤقتی است؛ اما بازهم می‌توانند تا حدودی از مشکلات شان بکاهد.
جلیل احمد که روزانه گل زعفران می‌چیند و در بدَل آن تن‌خواه دریافت می‌کند، میگوید: «گل زعفران می‌چینیم و روزانه تا ۳۰۰ افغانی درآمد دارم و از این طریق خرچ خانواده‌ی ۱۰ نفری‌ام را پیدا می‌کنم؛ اما این کار و پول آن کم است و برای ما کافی نیست.»
سیّد همایون، یکی دیگر از کارگرانی است که از بام تا شام گُل زعفران می‌چیند، او میگوید: «این کار خوب است؛ ولی چند روز است و تمام میشود. تمام مردم افغانستان کارگر استند ما از حکومت خود خواهش می‌کنیم که برای مردم زمینه‌ی کار را فراهم کند تا آن‌ها بتوانند خرچ زندگی‌شان را تأمین کنند.»
کشاورزان زعفران میگویند که اداره‌ی طالبان باید برای شان زمینه‌های کشاورزی بهتر و آسان‌تر را فراهم کند و از آنان حمایت کند تا بتوانند با کشت بیش‌تر زعفران، برای افراد تهی‌دست زمینه‌ی کار را فراهم نمایند.
هم اکنون هر کیلوگرم زعفران پروسس شده در ولایت هرات تا ۱۱۰ هزار افغانی به‌فروش می‌رسد؛ در حالی‌که این مبلغ در سال‌های گذشته به ۲۰ تا ۲۵ هزار افغانی می‌رسید.
بربنیاد گفته‌های مسؤولان، برای بازاریابی بیش‌تر حاصلات زعفران، قرار است دهلیز هوایی ایجاد شود و نیز برای تهیه‌ی بازار فروش با مؤسسات همکار صحبت شده‌است و شمارِ زیادی علاقه‌مند سرمایه‌گذاری در بخش زعفران در افغانستان شده‌اند.
زعفران می‌تواند نقش مهمی در اقتصاد کشور داشته باشد
زعفران افغانستان در سال‌های اخیر جایگاه خوبی در بازارهای جهانی به دست آورده است و هم اکنون زعفران هرات به کشورهای آمریکا، هند، چین، امارت متحد عربی و چند کشور اروپایی صادر میشود.
سلطان محمد قربانی یکی از فعالان حوزه تولید و صادرات زعفران در هرات میگوید: «زعفران در بازارهای جهانی ارزش بالای داشته و در اقتصاد کشور نیز تاثیر زیادی می‌تواند داشته باشد. در حاضر به دلیل بسته بودن دهلیز هوایی و عدم دسترسی به ویزه کشورهایی که مشتری زعفران افغانستان صادرات این محصول با مشکلاتی روبرو شده است.»
تاریخچه ورود زعفران به هرات
در حدود ۲۷ سال پیش که هنوز کسی زعفران را نمیشناخت، مردی به نام محمد اکبر از ولسوالی پشتون زرغون در شرق هرات که بعدآ حامد کرزی رئیس جمهور پیشین افغانستان به وی لقب بابای زعفران را داد، پیاز این گیاه را وارد هرات کرد و صنعت زعفران را در کشور بیان گذاشت و در واقع کشاورزان و تاجران زعفران در افغانستان مدیون این مرد هستند.
محمد اکبر که در آن زمان به صورت پنهانی پیاز زعفران را از آن سوی مرز (ولایت خراسان ایران) و با کسب تجربه‌ی کار در کشت‌زارهای زعفران در ایران شروع به کشت زعفران در افغانستان کرد.
۹۰ درصد زعفران افغانستان در ولایت هرات کشت میشود و پس از آن ولایت بلخ جایگاه دوم را در تولید زعفران دارد. با فراگیر شدن کشت این محصول هم اکون در حدود ۲۰ ولایت کشور گیاه زعفران کشت میشود.
در حال حاضر، بیش از ۷۰ شرکت و انجمن در ولایت هرات مصروف خرید و فروش و پروسس حاصلات گیاه زعفران استند.
زعفران هرات افغانستان، مرغوب و باکیفیت‌ترین زعفران در جهان بوده و برای چندین سال پیاپی نیز این طلای سرخِ کشور، مقام اول را در جهان از آن خود کرده‌است.
این گیاه ارزشمند که به آن طلای سرخ میگویند، سه کاربرد اصلی دارد که شامل مصارف غذایی، مصارف دارویی و مصارف صنعتی است.
زعفران خواص زیادی برای بدن انسان دارد. بهبود وضعیت تنفس، بهینه‌سازی سیستم گوارش، از بین بردن درد، بهبود الگوهای خواب، بهبود سلامت قلب، بهبود گردش خون، پیشگیری از ابتلا به شکر، تقویت استخوان بندی بدن و بهبود عملکرد سیستم ایمنی از جمله تاثیرات مثبت زعفران بر بدن است.
